Զինուած ուժերու գլխաւոր շտապի պետը մանրամասնութիւններ ներկայացուցած է պատերազմի վերաբերեալ:
«Պէտք է ընտրութիւն կատարէինք շատ վատի եւ ողբերգութեան միջեւ, նախընտրել ենք շատ վատը», – կը յայտարարէ Հայաստանի Զինուած ուժերու գլխաւոր շտապի պետ՝ Օնիկ Գասպարեան այսօր՝ Նոյեմբեր 17-ին հրապարակած ուղերձին մէջ:
«2020 թուականի Սեպտեմբեր 27-ից Ատրպէյճանի, նրա դաշնակից Թուրքիայի եւ ներգրաւուած վարձկան-ահաբեկիչների կողմից սանձազերծած պատերազմը հայկական զինուած ուժերն ընդունեցին պատուախնդրօրէն ու պատերազմի առաջին իսկ վայրկեաններից կատարեցին իրենցից կախուած հնարաւոր ու անհնարին ամէն ինչ։ Հայ զինուորն անձնուիրաբար մարտնչեց, կենաց մահու կռիւ տուեց։
Որոշ գործիչների կողմից մեղադրանքներ են հնչում, որ զինուած ուժերի ղեկավարութիւնը պետութեան ղեկավարին ոչ իրատեսական վերլուծութիւն է ներկայացրել հակառակորդի գործողութիւնների հաւանական բնոյթի եւ նրա զինուած ուժերի կարողութիւնների վերաբերեալ։ Դա իրականութեանը չի´ համապատասխանում։
Կատարուած վերլուծութեան հիման վրայ ներկայացրել եմ առաջարկութիւններ պետութեան ռազմական անվտանգութեան աստիճանը բարձրացնելու ուղղութեամբ: Մասնաւորապէս նշել եմ, որ.
- Այլեւս մեր հակառակորդը միայն Ատրպէյճանը չէ, այլ նաեւ Թուրքիան: Հետեւաբար այդ պետութիւնների համահաւաք ռազմական ներուժին Հայաստանը չի կարող արդիւնաւէտ դիմակայել եւ անհրաժեշտ է քաղաքական ու դիւանագիտական ողջ ներուժը ուղղել պատերազմից խուսափելուն կամ գոնէ այն յետաձգելուն:
- Տրուած առաջարկը անվտանգութեան խորհրդի եւ վարչապետի կողմից ընդունուեց, սակայն հարցադրում արուեց` «Իսկ եթէ չյաջողուի պատերազմից խուսափել, ինչ պէտք է անենք»: Ես պատասխանեցի, որ մեզ պարտադրուած պատերազմում պէտք է փորձենք հնարաւորինս սեղմ ժամկէտներում հասցնենք հակառակորդին մեծ կորուստներ եւ ստիպենք հրաժարուել հետագայ գործողութիւններից: Նշել եմ, որ երկարատեւ պատերազմից պէտք է խուսափենք` հաշուի առնելով մեր պաշարների առկայութիւնը: Քննարկուել եւ հաւանութեան են արժանացել բազմաթիւ առաջարկներ, որոնց իրագործումը պէտք է զգալիօրէն բարձրացներ մեր մարտական ներուժը. դա վերաբերում էր ե´ւ սպառազինութեան ու ռազմական սարքերու ձեռքբերումներին, ե´ւ մարտական գործողութիւնների համակողմանի ապահովմանը:
- Այդ ժամանակ բարձրացուեց նաեւ հարիւր հազար կազմ ունեցող աշխարհազօրային միաւորումների կազմաւորման հարցը:
Ինչեւէ, պատերազմից մենք չկարողացանք խուսափել եւ Սեպտեմբեր 27-ին թշնամին բազմակի անգամ գերազանցող ուժերով անցաւ լայնածաւալ յարձակման` Արցախի ողջ ճակատով: Պաշտպանութեան բանակը յաջողութեամբ յետ էր մղում նրա բոլոր գրոհները` հասցնելով մեծ կորուստներ, ոչնչացնելով մեծաքանակ կենդանի ուժ եւ զինամեքենայ: Ցաւօք, նաեւ մեր զօրքերն էին կրում ծանր կորուստներ:
Պատերազմի չորրորդ օրը` անվտանգութեան խորհրդի նիստի ժամանակ ես ներկայացրեցի մեր կորուստները եւ ստեղծուած իրադրութեան վերաբերեալ զինուած ուժերի գնահատականը` նշելով, որ երկու-երեք օրուայ ընթացքում անհրաժեշտ է միջոցներ ձեռնարկել պատերազմը կանգնեցնելու համար, հակառակ դէպքում այս աշխուժութեամբ վարուող մարտական գործողութիւնների պարագայում մեր միջոցները սեղմ ժամկէտում կը սպառուեն եւ իւրաքանչիւր յաջորդ օրերի ընթացքում ունենալու ենք բանակցային գործընթացի համար աւելի ոչ բարենպաստ պայմաններ:
Նմանատիպ գնահատականներ ես բազմաթիւ անգամ ներկայացրել եմ նաեւ վարչապետի հետ շուրջօրեայ աշխատանքի ընթացքում, ինչպէս նաեւ անվտանգութեան խորհրդի նիստերում:
Պատերազմը որոշակի փուլում կանգնեցնելու բոլոր փորձերը եւ առաջարկութիւնները Թուրքիայի եւ Ատրպէյճանի կողմից մերժուել են եւ մենք պարտադրուած շարունակել ենք մարտական գործողութիւնները` փորձելով թշնամուն հասցնել մեծ կորուստներ ու ստիպել նստել բանակցային սեղանի շուրջ:
Բոլորիս համար, շատ ծանր պայմաններով համաձայնագիրը, ընդունուել է իրօք իրադրութեան բազմակողմանի գնահատման արդիւնքում: Մենք պէտք է ընտրութիւն կատարէինք շատ վատի եւ ողբերգութեան միջեւ: Նախընտրել ենք շատ վատը:
Այդ օրը իմ կեանքի վատագոյն օրն էր, ինձ համար անձնական ողբերգութիւն…
Բայց գիտակցումը, որ այդ որոշման արդիւնքում յաջողուեց պահպանել Արցախի մեծ մասը եւ պաշտպանութեան բանակի հիմնական ռազմական ներուժը, ասում է, որ մենք ընկճուելու իրաւունք չունենք. պէ´տք է համախմբուել, արագ վերականգնուել եւ պատրաստուել պայքարը շարունակելուն»:
Խոնարհում եմ գլուխս բոլոր նահատակների յիշատակի եւ նրանց հարազատների առջեւ: Մեզ պարտադրուեց շատ դաժան պատերազմ, եւ անհաւասար պայքարում Հայ զինուորն ու սպան ցոյց տուեցին մինչեւ վերջ կռուելու վճռականութիւն ու բարոյակամային ամենաբարձր որակներ:
Սա իսկական Հերոսամարտ եւ Գոյամարտ էր… Հայոց ազգը կարող է հպարտանալ իր զինուորով, սպայով ու զօրավարով», – կը յայտարարէ Օնիկ Գասպարեան:
