Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտութիւնը կը շարունակէ կարեւորագոյն մարտահրաւէր մնալ Հայաստանի Հանրապետութեան եւ ընդհանրապէս տարածաշրջանի համար, Եւրոպայի խորհուրդի խորհրդարանական վեհաժողովին (ԵԽԽՎ) իր ելոյթի ժամանակ յայտարարած է վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանը։
Ան ընդգծած է՝ ինչպէս ցանկացած ժողովրդավարական կառավարութիւն, Հայաստանի կառավարութիւնը նուիրուած է հարցի բացառապէս խաղաղ կարգաւորման սկզբունքին:
Ի հարկէ, չափազանց կարեւոր է, որ Ատրպէյճանի նախագահ Իլհամ Ալիեւի հետ մենք կարողացել ենք բաւական կառուցողական եւ դրական երկխօսութիւն սկսել, բայց համոզուած եմ, որ միայն ղեկավարների միջեւ երկխօսութիւնը բաւարար չէ հարցը կարգաւորելու համար: Շատ կարեւոր է, որ երկխօսութիւն մեկնարկի նաեւ հանրութիւնների միջեւ, որ մենք մեր հանրութիւններին պատրաստենք խաղաղութեան եւ ոչ թէ պատերազմի», – ըսած է Փաշինեանը:
Վարչապետը վերահաստատած է՝ Ղարաբաղի հարցի կարգաւորման որեւէ տարբերակ պէտք է ընդունելի ըլլայ Հայաստանի, Լեռնային Ղարաբաղի եւ Ատրպէյճանի ժողովուրդի համար:
Սա, ըստ Փաշինեանի, այն բանաձեւն է, որ հնարաւորութիւն կու տայ հասնելու Ղարաբաղի հարցի խաղաղ կարգաւորման:
«Ցաւօք` մենք համանման խօսքեր առայժմ չենք լսում Ատրպէյճանից, եւ ես յոյս ունեմ, որ խաղաղութեան այս ամպիոնից յղուած ուղերձը ատրպէյճանական հանրութեան շրջանում կը ստանայ համարժէք արձագանգ: Սիրելի ներկաներ, Պատահական չէ, որ ԵԽ խորհրդարանական վեհաժողովի այս ամպիոնը ես անուանեցի խաղաղութեան ամպիոն: Հաւատում եմ, որ սա այն տեղն է, որտեղ հայհոյանքը պէտք է փոխարինուի երկխօսութեամբ, սադրանքը պէտք է փոխարինուի կառուցողական աշխատանքով: Բայց, ցաւօք, Եւրոպայի խորհրդի խորհրդարանական վեհաժողովի ամպիոնը երբեմն օգտագործւում է նաեւ պատերազմներ հրահրելու համար: Այս առումով չեմ կարող չնկատել, որ Լեռնային Ղարաբաղի հարցի հետ առնչուող այն քննարկումները, որ ԵԽԽՎ-ում տեղի ունեցան 2016 թուականի Յունուարին, նոյն թուականի Ապրիլին բռնկուած Չորսօրեայ պատերազմի նախերգանքը դարձան եւ բարենպաստ հող ստեղծեցին Ատրպէյճանի զինուած ուժերի կողմից յարձակողական գործողութիւններ սկսելու համար:
Չեմ ուզում վստահօրէն պնդել, որ գիտակցաբար, բայց, այնուամենայնիւ, այդ քննարկումների եւ փաստաթղթերի հեղինակները պատերազմի հրձիգ դարձան, որը մի քանի հարիւր կեանքեր արժեցաւ թէ՛ Հայաստանի, թէ՛ Լեռնային Ղարաբաղի, թէ՛ Ատրպէյճանի համար: Այսօր էլ ցաւօք` ինչպէս միջազգային այլ հարթակներում, այնպէս էլ ԵԽԽՎ-ում մենք տեսնում ենք այդ կառոյցներն աշխարհաքաղաքական խաղերի, բախումների մէջ ներքաշելու, հակամարտութեան կողմ դարձնելու փորձեր, ինչը բացարձակապէս հակառակ է այդ կազմակերպութիւնների էութեանն ու առաքելութեանը: Հարկ է յիշել նաեւ, որ բախումները պէտք է դիտարկել ամէն մէկն իր էութեան եւ բովանդակութեան մէջ, եւ որեւէ բախումի մասին դատողութիւններ անել առանց դրա ծագումը, պատճառները, էութիւնն ու առանձնայատկութիւնները հասկանալու, նշանակում է պարզապէս խաղալ մարդկային կեանքերի եւ մարդկային ճակատագրերի հետ:
Այս է պատճառը, որ մենք համարել եւ համարում ենք, որ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտութեան կարգաւորման հարցով պիտի զբաղուի բացառապէս ԵԱՀԿ Մինսքի խմբի համանախագահութիւնը` հակամարտութեան երեք կողմերի հետ, որովհետեւ միայն այս ձեւաչափով է, որ տիրապետում են ոչ միայն հարցի այսօրուայ վիճակին, այլեւ ողջ պատմութեանը, բանակցային նրբութիւններին դրանց մեկնարկի օրից: ԵԱՀԿ Մինսքի խմբի ձեւաչափն է, որ հիմնադրուել է հակամարտութեան բոլոր կողմերի` Լեռնային Ղարաբաղի, Ատրպէյճանի եւ Հայաստանի երկխօսութեան հարթակ ձեւաւորելու համար, եւ մենք այսօր միջոցներ ենք ձեռնարկում, որպէսզի ԵԱՀԿ Մինսքի խմբի համանախագահութեան ձեւաչափում վերականգնուի երկխօսութիւնը Լեռնային Ղարաբաղի եւ Ատրպէյճանի միջեւ»:
Վարչապետը միեւնոյն ժամանակ ընդգծած է՝ ըսուածը ամենեւին չի նշանակեր, թէ ԵԽ-ն Ղարաբաղեան հակամարտութեան գօտիին վրայ ընելիք չունի եւ կոչ ըրաւ Եւրոպայի խորհուրդին աջակցելու Լեռնային Ղարաբաղի ժողովուրդին։
«Այս կազմակերպութիւնը, որ նախանձախնդիր է Եւրոպայում մարդու իրաւունքների եւ ժողովրդավարական ինստիտուտների զարգացման համար, զրօ ուշադրութիւն է դարձնում Լեռնային Ղարաբաղում գործող հասարակական կազմակերպութիւններին աջակցելու խնդրին:
ԵԽԽՎ-ն բնաւ որեւէ միջոց չի ձեռնարկում Լեռնային Ղարաբաղում ժողովրդավարական ինստիտուտների ամրապնդման եւ քաղաքացիական հասարակութեան կայացման համար:
Սրա բացատրութիւնն այն է, որ Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի վերաբերեալ հակասութիւններ, տարընթերցումներ կան, որ Լեռնային Ղարաբաղը միջազգայնօրէն ճանաչուած չէ որպէս պետութիւն:
Բայց խօսքը ԵԽ-ի եւ ԵԽԽՎ-ի անելիքի առումով պետական կարգավիճակի մասին չէ: Եթէ Լեռնային Ղարաբաղը դեռեւս միջազգայնօրէն ճանաչուած չէ որպէս անկախ պետութիւն, միթէ՞ Լեռնային Ղարաբաղում ապրող մարդկանց մարդ լինելու վերաբերեալ միջազգային բանավէճ կայ: Միթէ՞ մարդու իրաւունքների պաշտպանութեան համաշխարհային առաջամարտիկներից մէկի` Եւրոպայի խորհրդի համար առաջնայինը փաստաթուղթն է եւ ոչ թէ իրական մարդը:
Եւ այս բարձր ամպիոնից ուզում եմ կոչ յղել Եւրոպայի խորհրդի եւ ընդհանրապէս Եւրոպայի բոլոր այն կազմակերպութիւններին, որոնք զբաղւում են մարդու իրաւունքների, խօսքի ազատութեան պաշտպանութեամբ, ժողովրդավարական ինստիտուտների կայացմամբ:
Աջակցէք Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդին` կատարելագործելու իրենց օրէնքներն ու ինստիտուտները, ամրապնդելու մարդու իրաւունքները, օրէնքի գերակայութիւնն ու անկախ դատական համակարգը: Դրանից շահելու է քաղաքացին` մարդը: Իսկ մարդն աւելին է, քան որեւէ փաստաթուղթ, քան որեւէ քաղաքական կամ խմբային շահ, եւ ես հաւատում եմ, որ Եւրոպայի խորհուրդը, Եւրոպայի խորհրդի խորհրդարանական վեհաժողովը կ’առաջնորդուի այս արժէքներով», – ըսած է վարչապետը։
