ՀԱՅԿԱԶԵԱՆ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆԻ ՄԷՋ ԳԻՏԱԺՈՂՈՎ ՆՈՒԻՐՈՒԱԾ ՀԱՃՆՈՅ ՀԵՐՈՍԱՄԱՐՏԻՆ

Շաբաթ, 16 Հոկտեմբեր 2010-ի առաւօտեան ժամը 10:00-ին« Հայկազեան Համալսարանի հանդիսասրահին մէջ տեղի ունեցաւ Հաճնոյ հերոսամարտի 90-ամեակին առթիւ գիտաժողով մը:
Մտաւորականներու եւ պատմասէրներու ընտրանիի մը առջեւ խօսք առնելով Անդրանիկ Տագէսեան ծանօթացուց գիտաժողովին նպատակը եւ անոր փոխանցելիք խորհուրդը գալիք սերունդներուն: Գիտաժողովի առաջին խօսք առնողը եղաւ Փարիզի Սորպոնի համալսարանէն վկայեալ, Սեն Տընիի համալսարանի ժէօփոլիթիքի ֆրանսական հիմնարկի հետազօտութեան բաժնի տնօրէն, Փարիզի Հ.Բ.Ը.Մ.-ի Նուպարի մատենադարանի տնօրէն« ինչպէս նաեւ Հայաստանի Հանրապետութեան Ազգային ակադեմիայի անդամ, ցեղասպանութեան նուիրւած բազմաթիւ գիրքերու հեղինակ դոկտ. Ռեմոն Յարութիւն Գէորգեանը:
Ան ներկայացուց Հաճնոյ 1915-ի բռնագաղթը: Ա. նիստին երկրորդ զեկուցողը եղաւ Արարատ պաշտօնաթերթի պատասխանատու խմբագիր` Ահարոն Շխրտըմեանը: Ան ներկայացուց գերման-թրքական փոխ յարաբերութիւնները եւ Հաճնոյ տեղահանութիւնը: Սոյն նիստին համադրողն էր տոքթ. Եղիկ Ճէրէճեան: Զեկոյցները աւարտելէ ետք տեղի ունեցաւ հարց-պատասխան եւ քննարկում: Կարճ դադարէ մը ետք տեղի ունեցաւ գիտաժողովի երկրորդ նիստը` համադրող դոկտ. Լեւոն Նորտիկեան: Փրինսթոն համալսարանէն ինչպէս նաեւ Փենսիլվանիայի համալսարանի միջազգային յարաբերութիւններու բաժնէն Մագիստրոս տիտղոսով վկայեալ բազմաթիւ պատմական ուսումնասիրութիւններու եւ յօդուածներու հեղինակ Արամ Արքուն ներկայացուց Հաճնոյ ցեղասպանութեան մասնակցողները պատժելու փորձերը 1918-1920 ինկած ժամանակամիջոցին: Ներկայիս Պերլին հաստատուած Կիլիկիոյ մասին պատմական գիրքերու հեղինակ, օսմանեան հայերու ժառանգութեան վերաբերեալ« Յուշամատեան կայքէջի խմբագրութեան պաշտօնը վարող դոկտ. Վահէ Թաշճեան ներկայացուց Ֆրանսան եւ Հաճընը. անխուսափելի պարտութեան մը ռազմավա-րութիւնը:
Գիտաժողովին երրորդ եւ վերջին զեկուցաբերներն էին լիբանանեան խորհրդարանի նախկին անդամ« պատմական գիրքերու եւ ուսումնասիրութիւններու հեղինակ դոկտ. Եղիկ Ճէրէճեան: Ան ներկայացուց Հաճընն ու իր յեղափոխական ոգին£: Որմէ ետք Հայկազեան Համալսարանի ուսանողական հարցերու պատասխանատու ինչպէս նաեւ Հայկազեան Հայագիտական հիմնարկի պատասխանատու քարտուղար Անդրանիկ Տագէսեան ներկայացուց Նոր Հաճնոյ Սուրբ Գէորգ եկեղեցւոյ տոմարները: Համադրող` Ահարոն Շխրտըմեան:
Յատկանշական էր գիտաժողովին հետեւող ունկնդիրներուն ոգեւորութիւնը: Դոկտ. Ռէմոն Գէորգեան ամփոփ տողերու մէջ կատարեց զեկոյցներուն արժեւորումը:
Հայկազեան Համալսարանի տնօրէն դոկտ. Փօլ Հայտոսթեան վեր առաւ գիտաժողովին մասնակից զեկուցաբերներուն կատարած աշխատանքը« եւ նշեց թէ մասնակիցները անխտիր լրջօրէն պատրաստած էին իրենց ուսումնասիրութիւնները եւ միաժամանակ գնահատեց ներկաներուն մասնակցութիւնը: Ան մաղթեց որ այսօրինակ գիտաժողովներ աւելի յաճախակի տեղի ունենան Լիբանանի մէջ եւ այլուր: