Դրժելով Արեւմտեան կեդրոններուն իր տուած խոստումները, Ալիեւ իր զօրքերը ուղարկեց Արցախի վրայ, աւելի քան 100 հազար ժողովուրդ ենթարկելով բռնի տեղահանութեան: Ատրպէյճանի այս վարքագիծը աննկատ չմնաց Եւրոպական մայրաքաղաքներու եւ Ուաշինկթընի մէջ, որոնք ամբողջութեամբ կորսնցուցին իրենց վստահութիւնը Պաքուի նկատմամբ:
Իրադարձութիւնները բաւականին արաք զարգանալով Եւրոպական Միութիւնը, Եւրոպական Յանձնաժողովը եւ Միացեալ Նահանգներու դիւանագիտութիւնը խորհրդակցութիւններ ունենալով սկսան համադրուած աշխատանքի` կանխելու համար որեւէ ոտնձգութիւն Հայաստանի սահմաններէն ներս: Պաքուին հասցէագրուած զգուշացումներուն անմիջապէս յաջորդեց Հայաստանի եւ Ֆրանսայի միջեւ կնքուած ռազմական գետնի վրայ համագործակցութեան համաձայնութեան ստորագրումը: Շատ չանցած զէնքերու առաջին տեսականիները հասան Հայաստան: Ամերիկայի Ծերակոյտը միաձայն ընդունեց Հայաստանի անվտանգութեան ապահովման միտուած արձանագրութիւն. որ երկու տարի ժամկէտով կ’առաջարկէ ԱՄՆ նախագահին կասեցնել 1992 թուականին ընդունուած յայտնի` «Ազատութեան աջակցութեան արձանագրութեան» 907 ենթաբաժինը շրջանցելու իրաւունքի կիրառումը, որ, փաստօրէն, կը կատարուէր Ատրպէյճանին ամերիկեան ռազմական օգնութիւն տրամադրելու համար: Աւելին, սահմանափակում հաստատուեցաւ Ատրպէյճանցի դիւանագէտներու Միացեալ Նահանգներ այցելութեան կապակցութեամբ:
Անակնկալի եկած Պաքուն կը փորձէ կոշտ վերաբերմունք ցուցաբերել բոլորի նկատմամբ` նախ մեղադրելով Արեւմտեան երկիրները կողմնակալ վերաբերմունք ցուցաբերելու համար ու ապա կը մերժէ մասնակցիլ Պրուքսելեան եւ Ուոշինկթընեան հարթակներով Հայաստանի հետ հանդիպումներուն: Փոխարէնը ան կ’առաջարկէ երկկողմանի բանակցութիւններ սկսիլ, որոնք նպաստաւոր են միայն Ատրպէյճանական կողմին համար: Երեւան լաւ գիտէ որ, կարելի չէ ապաւինիլ Պաքուի հետ որեւէ համաձայնութեան` առանց միջազգային գործնական երաշխիքներու:
Շաբաթասկիզբին հաղորդուեցաւ որ, ԱՄՆ պետական Քարտուղար Էնթընի Պլինքըն առանձին-առանձին հեռախօսազրոյցներ ունեցած է Հայաստանի եւ Ատրպէյճանի ղեկավարներուն հետ` կարեւորելով խաղաղութեան հաստատման քայլերը: Այս նոյն զրոյցի մասին, ըստ Ատրպէյճանական կողմի տարածած տեղկատուութեան, Ալիեւ գանգատած է ԱՄՆ պետական քարտուղարի օգնական Ջէյմս Օ’Պրայընի Գոնկրէսի լսումներուն ընթացքին արտայայտած «կողմնակալ կարծիքներու» մասին:
Մինչ այդ, Ջէյմս Օ’Պրայըն մէկ նոր յայտարարութեամբ եկաւ զգուշացնելու որ, ոչ խաղաղ ճանապարհով առեւտրային ուղիներու վերաբացման փորձերը պիտի արժանանան ԱՄՆ տրամադրութեան տակ եղած ամբողջ գործիքակազմի կիռարման: Այստեղ խօսքը անշուշտ կը վերաբերի Ատրպէյճանի հոլոված` «Զանգեզուրի միջանցքին»:
Գինովցած իր որոշ յաղթանակներով Պաքուի բռնապետը կը կարծէ թէ Արեւմուտքը բաւարար կամք չունի պատժելու իրեն: Սակայն, այժմ ստեղծուած է աշխարհաքաղաքական նոր իրավիճակ երբ կայ որոշում` տկարացնելու Ռուսաստանի միահեծան ազդեցութիւնը Հարաւային Կովկասէն ներս, իսկ Պաքուն իր ունեցած ներկայ կարողութիւններով չի կրնար խոչընդոտ հանդիսանալ այդ ճանապարհին: Երբ Եւրոպան ու Ամերիկան որոշեն օգտագործել իրենց «ամբողջ գործիքակազմը», այդ պարագային Պաքուի Ջղագրգիռ պահուածքը պիտի արժանանայ հակազդեցութեան, որուն հետ Պէտք է հաշուի նստին Ալիեւները:
Գ. ԽՈՏԱՆԵԱն
«ՄԱՍԻՍ»
