ԼՈՒԻԶԱ ՍՈՒՔԻԱՍԵԱՆ
«Որեւէ ժամանակահատուածում Ատրպէյճանի գործողութիւնները որեւէ տրամաբանութեան մէջ դնելու կարիք չկայ, քանի որ նա յստակ ծրագիր ունի` ելք գտնել, միջանցք ունենալ դէպի Նախիջեւան: Յստակ է, որ նրանք դրանից չեն հրաժարւում, եթէ չլինի միջազգային միջամտութիւն այդ հարցի առիթով», Aravot.am-ի հետ զրոյցում անդրադառնալով Ատրպէյճանի կողմից Սեպտեմբերի 13-ին Հայաստանի վրայ ձեռնարկած յարձակմանը` ասաց ՍԴՀԿ Կեդրոնական Վարչութեան ատենապետ Համբիկ Սարաֆեանը:
«Պատահական չէ, որ Ատրպէյճանն առաջ է քաշում հետեւեալ թեզը` եթէ ինքը Բերձորով դէպի Արցախ միջանցք է տրամադրել, ապա Հայաստանն էլ իրեն պէտք է միջանցք տրամադրի դէպի Նախիջեւան: Սակայն հաւասարութեան նշան դնելն այստեղ բացարձակ ճիշդ չէ, եւ Ատրպէյճանն էլ է դա հասկանում: Մեր խնդիրն է դա բարձրաձայնել` հասկանալով, որ Ատրպէյճանն այդ գաղափարից երբեք չի հրաժարուի եւ ամէն ինչ կ’անի դրան հասնելու համար` զուգահեռ փորձելով ստուգել մեր դիմադրողականութեան աստիճանը», յաւելեց Համբիկ Սարաֆեանը:
Թէ որ գործօնները յանգեցրին այսօրուայ իրավիճակին, նա ասաց․ «Յետպատերազմեան ժամանակահատուածը եւ այն հանգամանքը, որ Ատրպէյճանը շատ լաւ գիտակցում է` մենք որպէս երկիր այսօր բաւարար ռեսուրս չունենք լայնածաւալ պատերազմ վարելու: Ինչ-որ չափով այսօրուայ պայմանները նպաստաւոր են Ատրպէյճանի ծրագրերի յառաջխաղացման համար, առաւել եւս, որ նրանք ակնկալում էին ճնշումների ներքոյ միջանցքի հարցով քայլեր անելու: Երբ հասկացան, որ իշխանութիւնը նման նպատակ չունի եւ քանիցս հրապարակային ասել է այդ մասին, դիմեցին բիրտ ուժի»:
Անդրադառնալով ԱՄՆ Ներկայացուցիչների Պալատի խօսնակ Նենսի Փելոսիի այցին ՀՀ` Համբիկ Սարաֆեանը շեշտեց, որ այդքան ոգեւորուել պէտք չէ․ «Այցը յստակ ուղերձ է, պատգամ մեզ: Որոշ չափով այն նպատակ ունէր ոգեւորելու եւ ասելու, որ մենք մենակ չենք, որ ԱՄՆ-ի պէս երկիրը մեզ աջակցում է: Բայց գործնականում մենք իրաւունք չունենք չափից աւելի ոգեւորուելու այդ այցից: Զարմանալի է ուղղակի: Մարդիկ այնքան են ոգեւորուել, որ կարծում են, թէ նա եկել էր բանակցելու եւ բոլոր խնդիրների վերաբերեալ հնարաւոր ուղղութիւններ տալու, կամ զէնք տալու: Բացարձակապէս այդպէս չէ, բայց յստակ է, որ ԱՄՆ-ն իր այս քայլով, ինչպէս նաեւ այլ երկրները, յստակ բեկում են մտցնում մօտեցումներում: Այդ բեկումն այսօր ինչ-որ չափով ի նպաստ մեզ է, պէտք է օգտուել: Բայց աւելորդ յոյսեր կապելու եւ քաղաքականութիւնը փոխելու ակնթարթային որոշումները խելամիտ չեն լինի: Մանաւանդ ՌԴ-ի տեսանկիւնից: Յստակ է, որ ՌԴ-ն լաւ չի ընդունի սա: Յստակ է, որ ՌԴ-ն է կանգնած Արցախում եւ մեր սահմաններին: Առանց այլընտրանք ու այլ երաշխիքներ ունենալու հակադրուելը շատ խելամիտ, կշռադատուած որոշումներ է ենթադրում»:
Ինչ վերաբերում է Սեպտեմբերի տասներեքի յարձակման վերաբերեալ Լեմքինի անուան Ցեղասպանութեան կանխարգելման ինստիտուտի հրապարակմանը, որով Թուրքիայի եւ Ատրպէյճանի ցեղասպան քաղաքականութեան պայմաններում Արեւմուտքի հովանու ներքոյ Արցախի վերաբերեալ ՀՀ-Ատրպէյճան բանակցութիւնները որակւում են որպէս վտանգաւոր, Սարաֆեանից հետաքրքրուեցինք` ձեր վերլուծութեամբ, Ցեղասպանութեան շարունակականութիւնը որպէս սպառնալիք այսօր որքանո՞վ է առկայ: Մեր զրուցակիցը պատասխանեց․ «Ինստիտուտի գնահատականը ողջունելի է, բայց դա ընդունել որպէս միջազգային կառոյցի, որը կարող է ազդել միջազգային ատեանների վրայ, ճիշդ չէ: Ցեղասպանութեան հարցի վերաբերեալ չեմ կարծում, որ այսօր նման վտանգ առկայ է: Այսօր շատ աւելի կարեւորւում է ինքնիշխանութիւնն ու սահմանների անձեռնմխելիութեան փաստը: Պատահական չէ, որ ԱՄՆ ներկայացուցիչներն այդ հարցին անդրադառնում են: Միջազգային ընտանիքն այսօր աւելի զգայուն է որեւէ երկրի սահմանների անձեռնմխելիութեան հանդէպ, եւ այդ շրջանակի մէջ է մտնում նաեւ ՀՀ-ի վերաբերեալ նրանց վերաբերմունքը: Այսինքն, յստակ ասում են, որ Ատրպէյճանն նախայարձակ է: Դա ցոյց է տալիս, որ միջազգային ընտանիքը թոյլ չի տալու անարգել մտնել այլ երկրի սոււերեն տարածք ու վարուել ինչպէս ուզում է»:
Նկատառմանն ի պատասխան, որ դեռեւս 44-օրեայ պատերազմի ժամանակ են եղել Ցեղասպանութեան տարրեր, յայտարարութիւններ այդ մասին, Համբիկ Սարաֆեանը նշեց․ «Այո, ցեղասպանութեան այլ մեթոտներ է ընտրել Ատրպէյճանը: Եթէ Ցեղասպանութիւն ուզում էր անել, կը մտնէր մինչեւ Ստեփանակերտ: Բայց հասկանում էին, որ այդ քայլը երբեք իրեն չէր ներուի միջազգային հանրութեան կողմից: Դրա համար հիմա ուրիշ միջոցներ են ընտրել` հայաթափում, սպիտակ ցեղասպանութիւն: Բայց ասել, որ ֆիզիքապէս ցեղասպանութիւն կ’իրականացնեն, եւ դա նրանց կը ներուի, այդպէս չէ»: