Քննարկումներուն զուգահեռ, թէ անդամակցութիւնը Եւրասիական տնտեսական միութեան (ԵԱՏՄ) նախորդ աւելի քան երկուքուկէս տարիներու ընթացքին ինչ տուաւ Հայաստանի տնտեսութեան, կարծիքներ կը հնչեն, որ ԵԱՏՄ բացասաբար անդրադարձած է երկրին մէջ մարդու իրաւունքներու պաշտպանութեան վրայ:
Հելսինկեան քաղաքացիական միութեան Վանաձորի գրասենեակի ղեկավար Արթուր Սաքունց, որ հիւրընկալուած էր «Ազատութեան» «Կիրակնօրեայ վերլուծական»ին, այդ առնչութեամբ յայտարարած է․ – «Եւրասիական տնտեսական միութեան հիմնադիր երեք անդամ պետութիւններից միայն Ռուսաստանի Դաշնութիւնն է Եւրոպայի խորհրդի անդամ՝ ո՛չ Պելառուսը, ո՛չ Ղազախիստանը, եւ չորրորդ անդամը Հայաստանն է, որ Եւրոպայի խորհրդի անդամ է: Այսինքն, այստեղ նոյնիսկ բոլոր վերապահումներով հանդերձ, զուտ չոր փաստացի առումով, դա այն տարածքը չէ, այն միջավայրը չէ, որտեղ մենք կը կարողանանք արդէն որդեգրած՝ գոնէ առնուազն հռչակուած այդ սկզբունքները, որը հանդիսանում է Մարդու իրաւունքների եւ հիմնարար ազատութիւնների կոնուենցիան եւ դրա իրականացման այդ ամբողջ գործիքակազմը, մեխանիզմները եւ այլն, որ կարողանանք իրացնել Եւրասիական տնտեսական միութեան շրջանակներում»:
Իրաւապաշտպանն ընդգծած է, որ «որեւէ հիմնաւորում չունի, որ դա համարենք զուտ տնտեսական կառոյց», եւ պարզաբանած է․- «Որովհետեւ ցանկացած տնտեսական գործունէութեան դաշտը խարսխուած է այդ երկրում իրաւական կարգաւորումներով, որը ենթադրում է անկախ դատական իշխանութիւն, իրաւունքի գերակայութեան սկզբունք, օրէնքի առջեւ բոլորի հաւասարութեան սկզբունք՝ այդ ամէնը գոյութիւն չունի ո՛չ Պելառուսում, ո՛չ Ղազախիստանում, եւ չեն էլ ստանձնել: Բայց նաեւ Ռուսաստանը, որը ստանձնել է որպէս Եւրոպայի խորհրդի անդամ, ամենավատ կերպով է վարուում այդ ամէն սկզբունքների հետ: Հիմա ներգրաւուել ենք այդ տնտեսական միութեան մէջ, եւ անցած ժամանակաշրջանը ցոյց է տալիս, որ որեւէ արժէքային, որեւէ էական փոփոխութիւններ չասեմ, այլ՝ նշանակութիւն չունեցաւ, աւելին՝ նաեւ յետընթաց ունեցանք»:
Անդրադառնալով փաստարկներուն, որ այլ միութեան մէջ մտնելու, մասնաւորապէս՝ Եւրոմիութեան հետ համաձայնագիր ստորագրելու պարագային արդեօք Հայաստան խնդիրներ պիտի չունենա՞ր, կամ անոնք պիտի լուծուէի՞ն, իրաւապաշտպանը շեշտած է․- «Մենք չենք էլ ասել, որ բոլոր խնդիրները լուծուելու են, բայց մենք խօսում ենք խնդիրների լուծման հնարաւորութեան մասին, այսինքն՝ տալի՞ս է Եւրասիական տնտեսական միութիւնը համակարգային լուծումներ, կամ հնարաւորութիւննե՞ր է ստեղծում մեր գոյութիւն ունեցող խնդիրները լուծելու համար․ ի հարկէ՝ ոչ»:
«Աւելին, այն փաստարկները՝ հիմա շատ զուսպ են այդ փաստարկների յիշատակման առումով, որ բերուում էին, թէ իբր դա նաեւ պայմանաւորուած է անվտանգութեան գործօններով, դա նոյնպէս հերքուեց անցած ժամանակաընթացքում, որովհետեւ հենց անվտանգութեան տեսակէտից դարձանք նաեւ խոցելի, եւ Եւրասիական տնտեսական միութիւնում անդամագրուելը չբարձրացրեց Հայաստանի անվտանգութեան մակարդակը», – ըսած է Սաքունց, ընդգծելով, որ խօսքը միայն ապրիլեան պատերազմի մասին չէ․- «Ապրիլեան պատերազմին նախորդել է նաեւ հրադադարի ռեժիմի հետեւանքով մահացութեան դէպքերի կտրուկ աճ, եւ մենք դա բազմիցս նշել ենք, որ եթէ մինչեւ 14 թուականը հրադադարի ռեժիմի խախտման հետեւանքով զոհերի թիւը մեր ընդհանուր Զինուած ուժերում մահացութիւնների թուում կազմում էր ընդամէնը 20-25 տոկոսը, ապա 14 թուականից յետոյ կտրուկ աճեց՝ հասաւ 50-55 տոկոս»:
ԵԱՏՄ մենատիրական ռեժիմներու հաւաքատեղի է
Գիւմրիի լրագրողներու «Ասպարէզ» ակումբի նախագահ Լեւոն Բարսեղեան, իր հերթին, պնդած է, որ Ռուսիոյ նախաձեռնած միութիւնը մենատիրական ռեժիմներու հաւաքատեղի է, ուր գլխաւոր նպատակը տասնամեակներով իշխող նախագահներուն ցմահ իշխանութիւն ապահովելն է:
Միաժամանակ, անոր կարծիքով, նախագահ Սերժ Սարգսեանի քաղաքական ապագան «ուղիղ կապ չունի ԵԱՏՄ-ին անդամակցելու-չանդամակցելու հետ»: «Տէ պարզ է՝ աւտորիտար ռեժիմների պարագլուխները, ինչպիսին Սերժիկ Սարգսեանն է, պիտի կամենայ իշխանութեան յաւերժութիւն, յաւերժացում, անձեռնմխելիութիւն, լաւ, չասենք իշխանութիւն, որովհետեւ ակնյայտ է, որ իշխանազրկումը իր դէպքում յանգեցնելու է իր եւ իր մերձաւոր շրջապատի ունեզրկման, ազատազրկման եւ գուցէ տարբեր վրէժխնդրութիւնների, եւ այս իմաստով՝ դա թիւ մէկ խնդիրն է Հայաստանի իշխանութիւնների համար», – նշած է Բարսեղեան եւ շարունակած․- «Գուցէ ճանապարհներից մէկը՝ ԵԱՏՄ-ով ստանալ, չգիտեմ, Քրեմլի աջակցութիւնը, բայց կարծում եմ, որ տեխնիկական իմաստով դրա կարիքը նոյնիսկ չունի՝ այնպիսի ապարատ է աճեցրել այսպէս կոչուած ազգային անվտանգութեան, ոստիկանութեան, յատուկ ծառայութիւնների, գուցէ այնպիսի ծառայութիւնների, որոնց մասին մենք տեղեակ էլ չենք, որ իրեն հազար ու մի ձեւով պատնէշում են: Այսինքն՝ էս իմաստով, անձեռնմխելիութիւնը ինքն իր խելքով ապահովել է՝ դրա համար կարիք չկար ԵԱՏՄ մտնել: Ուրիշ բան, որ գուցէ հաղորդակից անօթների մոտելի նմանութեամբ՝ եթէ մաս ես դառնում ինչ-որ մի համակարգի, անպայման ազդուում ես դրանից»:
«Էն ժամանակ նոյնիսկ սկսեցին խօսել իրենց լիրիկայի մէջ, թէ «ա՛յ մարդ, գուցէ մենք ժողովրդավարացնո՞ւմ ենք այդ միութիւնը»՝ մօտաւորապէս էսպիսի անհեթեթութիւններ: Հա, բա չե՞ս ժողովրդավարացնում՝ անցած երկու տարիների ընթացքում մարդու իրաւունքների ոլորտում ահռելի նահանջ ես արձանագրել, ասենք՝ 15-ին 450 խաղաղ ցուցարար ես բռնել տարել ծեծել, անցած տարի մօտաւորապէս 850 ես բռնել տարել ծեծել, այսինքն՝ առիթը լինի՝ դու ցոյց տալու ես, որ դու մարդատեաց ես, այսինքն՝ քո ռեժիմը փոխուում է, չհաշուած մնացած մի շարք նահանջները»,- շեշտած է «Ասպարէզ» ակումբի նախագահը:
«Ես չեմ կարծում, թէ Սերժ Սարգսեանի կողմից Հայաստանը ԵԱՏՄ մտցնելը իր պաշտօնական երկարակեցութեան գերագոյն թիրախն ունէր: Չէ, ուղղակի սիրում էր մարդը, սիրում է Քրեմլի վարած քաղաքականութիւնը, յարմար է գտնում այնտեղ, էդ միջավայրը իրեն հարազատ է, էն մնացածը ոնց որ օտար է, էն մնացածը հարկաւոր է փող պոկելու համար, ասենք՝ Եւրոպան փող տալի՞ս է՝ հա, եկէք էս մի բարեփոխումը խոստանանք՝ փողը պոկենք», – ըսած է Լեւոն Բարսեղեան:
