Տ․ Արարատ քհնյ. Պօղոսեան Դիմատետրի իր էջին մէջ երկարաշունչ գրութիւն մը տեղադրած է ՍԴՀԿ Կեդրոնական վարչութեան ատենապետ ընկ. Համբիկ Սարաֆեանի Երեւանի մէջ հանրային հեռուստատեսութեան միջոցով հեռարձակուած հարցազրոյցներուն դէմ։ Վերջինս հանրութեան կը պարզէ իր կուսակցութեան առողջ կեցուածքը սատար կանգնելու հայոց պետականութեան հզօրացման եւ Հայաստանի սահմաններուն եւ խաղաղ երկինքին անվտանգութիւնը երաշխաւորելու ուղղութեամբ կատարուած անդուլ եւ դժուարին ջանքերուն։ այսօրուան աշխարհաքաղաքական պայթիւնավտանգ իրավիճակէն մեկնելով, այլընտրանքային տարբերակներու բացակայութեան պարագային, ան կը գնահատէ Հայաստանի իշխանութեանց վարած իրապաշտական արտաքին քաղաքականութիւնը՝ թէկուզ նուազագոյն վնասներով կանխարգիլել կարենալու համար Հայաստանի գոյութեան եւ ընդհանրապէս հայոց պետականութեան սպառնացող մեծագոյն վտանգը։
Տէր հօր ջղուտ ելոյթը մեզ բնաւ չի զարմացներ։ Ակնյայտ է, որ ան «Որոտմանց որդիներու» ինքնակոչ նախանձայուզութիւնը ստանձնած է՝ իր համագիւղացի վերադասէն կորզելու համար ականակուռ լանջախաչ կամ առնուազն ծաղկեայ փիլոն մը։ Բացայայտ իրականութիւն է, որ Հայ եկեղեցւոյ վերնախաւը սերտաճած էր Հայաստանի նախկին քաղաքական իշխանութեանց աւազակաորջին հետ։ Եպիսկոպոսներ մեծապէս կ՛օգտուէին պետական առանձնաշնորհումներէ՝ դիւանագիտական անցագիր ունենալու եւ սեփական շահութաբեր հիմնարկներ տնօրինելու կարելիութենէն։ Փաստօրէն պետական նախկին վերնախաւը թոյլ կու տար, որ իր գողօնէն օգտուի նաեւ սրբազան աւազակաորջը։
2018 թուականի թաւշեայ յեղափոխութիւնը զսպաշապիկ մը հագցուց նաեւ եկեղեցւոյ շրջանակներուն մէջ բոյն դրած յուդայական արծաթասիրութեան եւ յղփութեան։ Բնականաբար եկեղեցւոյ վերնախաւը, երեսուն արծաթի այս ինքնածախ մեղքի միջնորդները, հաշտ աչքով պիտի չդիտէին Հայաստանի քաղաքական նոր իշխանութիւններուն մեկնարկած պայքարը երկրին մէջ տիրող համատած կաշառակերութեան դէմ։ Ուստի 44-օրեայ պատերազմի պարտութեան եւ Արցախի հայաթափումին առիթը չարաշահելով որոշ եպիսկոպոսներ ինքնակամաբար իրաւունք վերապահեցին հանրութեան մէջ ՀՀ վարչապետին եւ ընդհանրապէս քաղաքական իշխանութեան դէմ հանդէս գալու ամենատգեղ ելոյթներով, որոնք ամենեւին յարիր չէին իրենց հոգեւոր կոչումին։ Այլանդակ թիրախաւորումներու, ամբաստանութիւններու, անձնական վիրաւորանքներու եւ «մասամբ նորին»-ներու յարաճուն շարքն այսպէս չաւարտեցաւ, երբ Տաւուշի թեմակալ առաջնորդը ժանգոտ տէգ ու վահան մը ձեռքին արշաւելու սկսաւ ՀՀ քաղաքացիներու ճնշող մեծամասնութեան կողմէ օրինապէս ընտրուած վարչապետին դէմ՝ պահանջելով իշխանափոխութիւն մը։ Զաւեշտալին այն էր, որ եկեղեցականը բացառապէս ինքզինք կը տեսնէր վարչապետի պաշտօնին միակ եւ արժանահաւատ թեկնածու։ Առաւել եւս զաւեշտալին այն էր, որ իբրեւ թէ Մայր Աթոռը աղերս մը չունի իրեն ենթակայ արքեպիսկոպոսին նախաձեռնած այս արշաւին հետ, հետեւաբար ան ոչ թէ կարգալոյծ կը հռչակէ զայն, այլ պարզապէս կը սառեցնէ անոր առաջնորդի վարչական պաշտօնը։ Արդեօ՞ք Մայր Աթոռը կ՛անկնկալէ իր եկեղեցականին նախաձեռնած խաչակրաց նորաթուխ արշաւանքին յաջողութիւնը՝ սառեցուցածը վերստին ջերմացնելու համար։ Եկեղեցւոյ աւելի քան երկհազարամեայ պատմութեան մէջ «եկեղեցական պաշտօն» սառեցնելու հասկացութիւն գոյութիւն չէ ունեցած։ Բայց հնարամիտ ըլլալու աճպարարութիւնը մերօրեայ եկեղեցականներուն ի վերուստ տրուած շնորհ մըն է, իսկ կրկէսի հայելիներ ստեղծելու վարպետութիւնը կը հանդիսանայ մին անոնց ստեղծագործ արդիւնականութեան արգասիքներէն։ Վա՛յ անոր, որ կը նայի կրկէսի այդ անճոռնի հայելիին մէջ։
Հայաստանի հայ կղերը, յարգելով հանդերձ անոր մէջ բացառութիւն կազմող արժանաշնորհ եկեղեցականները, պէտք է քաջ գիտնայ, որ միջնադարեան խաւարամտութիւնն ու կղերաֆէոտալական կարգերը շատոնց անցած են եւ մեր հայրենիքը սահմանադրական ու գերազանցապէս ժողովրդավարական երկիր մըն է։ Հայաստանի քաղաքացիներուն ճնշող մեծամասնութեան քուէարկութեամբ ամրագրուած է օրինակարգուած հասարակարգ մը եւ այնուհետեւ կարելի չէ անցեալի մնացուկէն որեւէ կրօնապետութիւն միապետական իր գորշ երանգով արդի իրականութեան վերածել։
Բացայայտ է, որ այսօր Հայ եկեղեցին, առնուազն Եկեղեցիին վերնախաւը, շեղած է իր հոգեւոր-բարոյական քարոզութեան առաքելաշաւիղ ծիրէն՝ ինքզինք ներգրաւելով քաղաքական դաշտ։ Քաղաքականութեամբ զբաղիլ եւ ատելավառ քարոզարշաւ մղել հայրենի պետական իշխանութեան դէմ՝ ամենեւին իր գործունէութեան ասպարէզը չէ։ Այսօրուան իրավիճակով մեր ազգը ամէն բանէ առաջ համազգային միութեան եւ գերազանցապէս խաղաղութեան հրամայական կարիքը ունի։ Հոն, ուր Եկեղեցին սիրոյ վարդապետութեան կարեւորագոյն դերակատարութիւնը պէտք է ստանձնէր՝ սէր սերմանելու հոն, ուր ատելութիւն կայ, ներում շնորհելու հոն, ուր վիրաւորանք կայ, միութիւն բերելու հոն, ուր տարակարծութիւն կայ, ճշմարտութիւն բացայայտելու հոն, ուր սխալ կայ, հաւատք ներշնչելու հոն, ուր կասկած կայ, յոյս տալու հոն, ուր յուսահատութիւնը կ’ընկճէ, լոյս սփռելու հոն, ուր խաւարը կ’իշխէ, մխիթարութիւն բերելու հոն, ուր տրտմութիւնը արցունք կը քամէ, յօժարակամ քար դարձաւ մեր ազգային միաբանութիւնը պառակտող գայթակղութեան։
Մամոնային ծառաները հայրենասիրութեան դաս չեն կրնար կարդալ մեզի։ Տաւուշէն հողմաղացին դէմ արշաւող Տոն Քիշոթը չի կրնար Հայաստանի քաղաքացիներուն սթափ մեծամասնութիւնը նախանցեալ դարու ֆիդայական իր հոգեբանութեամբ ներգրաւել նոր արկածախանդրութեան մը մէջ, որ կրնայ ստոյգ ճակատագրական հետեւանք ունենալ մեր պետականութեան եւ ընդհանրապէս Հայաստանի ապագային համար։ Ինք եւ իրեն նման փերեզակներ տեղ չունին մեր կայացած հասարակութեան մէջ։ Յանձնարարելի պիտի ըլլայ, որ ան եւ իր խաչակիր հաւատաքննիչները, այլեւ Էջմիածնի թալիպանները իսկոյն վերադառնան իրենց խուցերը եւ զբաղին ինքնապաշխարութեամբ՝ ի վերջոյ չմեղադրուելու համար պետական դաւաճանութեան մէջ։
Առանց կղերին ալ մենք կը հաւատանք Աստուծոյ գոյութեան եւ մաքուր կրօնի ու Հայ եկեղեցւոյ հոգեւոր-բարոյական առաքելութեան։ Նաեւ կը հաւատանք, որ հաւատքը լեռներ կը շարժէ, բայց գիտութիւնը զանոնք ետ իրենց տեղը կը բերէ։
«ՄԱՍԻՍ»
