ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան «Արմէնփրես»-ի խնդրանքով արձագանգած է Ատրպէյճանի նախագահ Իլհամ Ալիեւի՝ Յունուար 7-ին ատրպէյճանական հեռուստաընկերութիւններուն տուած հարցազրոյցի ընթացքին հնչեցուցած յայտարարութիւններուն:
– Պարոն վարչապետ, Ատրպէյճանի նախագահը տեղական հեռուստաընկերութիւններուն տուած հարցազրոյցին յարձակողական յայտարարութիւններ ըրած է Հայաստանի Հանրապետութեան հասցէին: Որ՞ն է Ձեր գնահատականը:
– Թերեւս Պաքուն փորձում է տարածաշրջանում սրումի «օրինականութիւն» ձեւաւորել: Արւում են յարձակողական յայտարարութիւններ՝ հաշուարկով, թէ Երեւանից կը հնչեն յարձակողական պատասխաններ, ինչը Պաքուին հնարաւորութիւն կտայ աւելի յարձակողական դարձնել սեփական յայտարարութիւնները՝ սա զուգորդելով Հայաստանի բանակի կողմից հրադադարի խախտման մասին կեղծ տեղեկութիւնների տարածմամբ՝ տարածաշրջանում նոր սրումի «հիմնաւորում» ձեւաւորելու համար: Մենք չենք գնալու այս ճանապարհով, հաւատարիմ ենք մնալու խաղաղութեան ռազմավարութեանը եւ հետեւողականօրէն շարունակելու ենք խաղաղութեան օրակարգի իրագործումը: Սա նշանակում է՝ կիրառելու ենք ոչ թէ յարձակողականութեան, այլ երկխօսութեան լեզու: Մենք շարունակելու ենք կեդրոնացած մնալ սահմանազատման, խաղաղութեան պայմանագրի բնագր համաձայնեցման, «Խաղաղութեան Խաչմերուկ» նախագծի իրագործման, մարդասիրական հարցերի, այդ թւում՝ անհետ կորածների ճակատագրի պարզաբանման խնդիրների վրայ:
– Ատրպէյճանի նախագահը Հայաստանը կը մեղադրէ ֆաշիստական պետութիւն ըլլալու մէջ: Սա նոյնպէ՞ս կը մտնէ Ձեր նշած տրամաբանութեան մէջ:
– Անկասկած, որովհետեւ հաշուարկն այն է, որ արձագանգը կը լինի՝ ֆաշիստը դու ես, եւ իմ նկարագրած գալարը կը սկսի լարուել: Բայց կայ միւս մօտեցումը. արձանագրենք, որ Ատրպէյճանում Հայաստանի մասին այսպիսի ընկալում կայ եւ փորձենք հասկանալ, թէ ի՞նչն է դրա պատճառը: Միւս կողմից ակնյայտ է, որ Հայաստանի Հանրապետութիւնում նոյնպէս նման ընկալում կայ Ատրպէյճանի մասին: Հէնց փոխադարձ այս ընկալումներն են, որ բերել են բազմամեայ հակամարտութեան: Բայց խաղաղութեան ռազմավարությունն այն է, որ մենք արձանագրենք, որ Ատրպէյճանում մեր մասին նման ընկալում կայ, նրանք էլ արձանագրեն, որ Հայաստանում իրենց մասին նման ընկալում կայ: Այդ ընկալումները քննարկելու, հասցէագրելու մասին է խաղաղութեան օրակարգը: Խաղաղութեան պայմանագրի նախագծի համաձայնեցուած յօդուածների մի մասը փակում է այդ ընկալումներից մի մասի էջը, միւս մասերով էլ հնարաւորութիւն է տալիս, որ բոլոր փոխադարձ բացասական ընկալումները երկկողմ օրակարգի մաս դարձնենք եւ հասցէագրենք դրանք: Յաւելեմ, որ Խաղաղութեան պայմանագրի չհամաձայնեցուած երկու յօդուածների վերաբերեալ առաջարկել ենք լուծումներ եւ Ատրպէյճանի դրական պատասխանի դէպքում պատրաստ ենք ստորագրել պայմանագիրը:
– Ատրպէյճանի նախագահը կրկին խօսած է միջանցքի մասին՝ ըսելով, որ այն պէտք է բացուի եւ կը բացուի: Ի՞նչ կը նշանակէ սա:
– Հայաստանի Հանրապետութիւնը սեղանին է դրել «Խաղաղութեան Խաչմերուկ» նախագիծը եւ պատրաստւում է այն իրագործել. մեր օրակարգում այլ նախագիծ չկայ: «Խաղաղութեան Խաչմերուկը» ենթադրում է տարածաշրջանի բոլոր ճանապարհային կապուղիների բացում, ներառեալ Ատրպէյճան-Ատրպէյճան՝ Հայաստանի տարածքով եւ Հայաստան-Հայաստան՝ Ատրպէյճանի տարածքով: Արդէն առիթ ունեցել եմ յայտարարելու, որ մենք Երասխ-Սադարակ-Օրդուբադ-Մեղրի-Զանգելան երկաթուղին բացելու շատ յստակ առաջարկ ենք արել Ատրպէյճանին: Դա աւելին է քան առաջարկը, դա յստակ հարցերի յստակ լուծում է, եւ մենք սպասում ենք Ատրպէյճանի դրական արձագանգին, որից յետոյ կայացած համաձայնութիւնը կ’արձանագրուի թղթի վրայ, եւ մենք կը սկսենք երկաթուղու մեր հատուածների շինարարութիւնը:
– Իսկ ի՞նչ կ’ըսէք այսպէս կոչուած «Արեւմտեան Ատրպէյճանի» մասին Ալիեւի երէկուայ յայտարարութեան մասին:
– Այս թեմայով նոր բան չի ասուել, որ ես նոր արձագանգ ունենամ: Իսկ նախորդ ասածներին արձագանգել եմ «Արմէնփրես»-ին տուած նախորդ հարցազրոյցում: Վերահաստատում եմ իմ այդ արձագանգը:
– Ատրպէյճանի նախագահը կրկին խօսած է Հայաստանի Հանրապետութեան սպառազինութեան մասին՝ ըսելով, որ այն միայն նոր լարուածութիւն պիտի բերէ տարածաշրջանին…
– Այդ թեմային էլ բազմիցս անդրադարձել եմ: Հայաստանի Հանրապետութեան բանակի բարեփոխումների օրակարգում ոչ-օրինականութեան որեւէ տարր չկայ: Պիտի կրկնեմ, որ Հայաստանի Հանրապետութիւնը ճանաչում է իր բոլոր հարեւանների, ներառեալ Ատրպէյճանի տարածքային ամբողջականութիւնը եւ նոյնը, այսինքն՝ Հայաստանի տարածքային ամբողջականութեան յստակ եւ անվերապահ ճանաչում է ակնկալում Ատրպէյճանից: Յայտարարել եմ նաեւ, որ մենք ՀՀ աւելի քան 200 քառակուսի քիլոմեթր բռնագրաւուած տարածքները ռազմական ճանապարհով ետ բերելու խնդիր չենք դնում, որովհետեւ սահմանազատման գործընթացը տալիս է հնարաւորութիւն այդ հարցը հասցէագրելու խաղաղ, բանակցային ճանապարհով: Այս ամէնի արձանագրումով ոեւէ մէկը չի կարող վիճարկել պաշտպանունակ բանակ ունենալու Հայաստանի Հանրապետութեան իրաւունքը: Ինչ վերաբերում է սպառազինութեան հետ կապուած մտահոգութիւններին, մենք էլ ունենք մտահոգութիւններ Ատրպէյճանի կողմից սպառազինուելու վերաբերեալ, նաեւ լսել ենք նրանց մտահոգութիւնը: Այս է պատճառը, որ սպառազինութիւնների փոխադարձ վերահսկման մեխանիզմ ձեւաւորելու առաջարկ ենք արել Ատրպէյճանին եւ սպասում ենք նրանց պատասխանին:
– Վերջին օրերուն Ատրպէյճանը քանի մը անգամ տեղեկատուութիւն տարածեց, թէ իբր Հայաստանի բանակը խախտած է զինադադարը Հայաստան-Ատրպէյճան սահմանին, Հայաստանի ՊՆ-ն հերքեց այդ տեղեկատուութիւնը՝ յիշեցնելով զինադադարի խախտման դէպքերու հետաքննութեան համատեղ մեխանիզմ ստեղծելու առաջարկին մասին:
– Ի հարկէ, մեր բանակի կողմից զինադադարի խախտման մասին տեղեկատուութիւնը չի համապատասխանում իրականութեանը: Բայց նման իրավիճակները պարբերական բանավէճերի պատճառ չդարձնելու համար մենք առաջարկել ենք ստեղծել համատեղ մեխանիզմ, որ զինադադարի խախտման վերաբերեալ ամէն ահազանգ համատեղ ստուգենք եւ գանք համատեղ եզրակացութիւնների: Մենք սպասում ենք Ատրպէյճանի արձագանգին:
– Իլհամ Ալիեւ ըսած է նաեւ, որ սահմանազատման յանձնաժողովներու յաջորդ հանդիպումը տեղի պիտի ունենայ Յունուարին:
– Այո՛, Յունուարին հանդիպում նախատեսւում է: Համոզուած եմ, որ 2024 թուականին տեղի ունեցած սահմանազատման դրական փորձը պէտք է հանգիստ, աշխատանքային պայմաններում զարգացնել: Մենք տրամադրուած ենք այսպիսի աշխատանքի:
