ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան Երեւանի մէջ ընթացող Համաշխարհային հայկական գագաթաժողովի շրջանակին մէջ մասնակցած է «Հայաստանի ներքին եւ արտաքին անվտանգութիւնը» թեմայով քննարկման:
Վարչապետը պատասխանած է բանախօսին եւ քննարկման ներկաներուն բազմաթիւ հարցումներուն, որոնց շարքին՝ անդրադարձած է Հայաստանի առջեւ ծառացած մարտահրաւէրներուն, Իրական Հայաստանի ռազմավարութեան, արտաքին քաղաքականութեան, ԵԱՏՄ-ի եւ ՀԱՊԿ-ի հետ կապուած թեմաներուն, Հայաստան-Եւրոպական Միութիւն համագործակցութեան զարգացման, Հայաստանի ուժանիւթային անվտանգութեան: Նիկոլ Փաշինեան, ի պատասխան հնչեցուած հարցումներոուն, խօսած է նաեւ Ատրպէյճանի հետ խաղաղութեան պայմանագրի ստորագրման, ինչպէս նաեւ տարածաշրջանային փոխադրութեան հաղորդուղիներու ապաշրջափակման հետ կապուած թեմաներուն մասին:
Անդրադառնալով խաղաղութեան պայմանագրի ստորագրման՝ վարչապետը նշած է, որ այդ շարքին Ատրպէյճանի կողմէ կատարուած յայտարարութիւններուն համաձայն, նախագիծին 80 տոկոսը համաձայնեցուած է: «Ասում ենք՝ եկէք ինչ համաձայնեցուած է, ստորագրենք եւ անցնէք այն մնացածին, ինչ-որ համաձայնեցուած չէ: Եւ հնչում է տեսակէտ, որ՝ ոչ, մինչեւ ամէն ինչ չհամաձայնվեցի կամ բոլոր յօդուածները չհամաձայնեցուեն, այդ պայմանագիրը պէտք է չստորագրուի: Իսկ կը ներէք, քանի՞ յօդուած պէտք է դա լինի:
«Տեսէք՝ հնչում է յայտարարութիւն, որ մինչեւ բոլոր յօդուածները չհամաձայնեցուեն, խաղաղութեան պայմանագիր չի ստորագրուելու: Իսկ քանի՞ յօդուած պէտք է լինի այդ պայմանագրում: Ես բերեմ մի օրինակ՝ կայ մի յօդուած, որը չհամաձայնեցուած է, որն ընդամէնն ամիսներ առաջ է Ատրպէյճանի կողմից առաջարկուել: Այս նրբութիւնը կարողանո՞ւմ եմ բացատրել: Ենթադրենք կայ իքս թուով յօդուած, այդ ամէն ինչը համաձայնեցուա՞ծ է: Կողմերից մէկը կարող է ասել՝ մի հատ էլ յօդուած կայ, սա էլ պէտք է համաձայնեցնենք, կարող ենք այդ էլ համաձայնեցնել: Կարող է պարզուի՝ մի հատ էլ յօդուած կայ, որը պէտք է համաձայնեցնել:
«Այսինքն՝ ոչ մի տեղ չկայ գրած, որ խաղաղութեան պայմանագիրը պէտք է ունենայ 25 յօդուած եւ չի կարող ունենալ 17 յօդուած կամ 15, կամ 14, կամ 13: Այստեղ քաղաքական կամքի մէջ է խնդիրը»,- ընդգծած է վարչապետը: Նիկոլ Փաշինեանի խօսքով՝ փաստը այն է, որ աշխարհի մէջ չկայ որեւէ խաղաղութեան պայմանագիր եւ կամ որեւէ պայմանագիր, որ կը պատասխանէ բոլոր հնարաւոր հարցերուն: «Մենք ասում ենք՝ այն ինչ համաձայնեցուած է, կարո՞ղ է շրջանակ դառնալ, շրջանակային նշանակութիւն ունենալ Հայաստանի եւ Ատրպէյճանի միջեւ խաղաղութեան համար, այոյ կարող է: Ասում ենք՝ եկէք ստորագրենք, գնանք այն ենթադրուող 27, 28, 30, 40 յօդուածները քննարկենք, որովհետեւ դա ստորագրելուց յետոյ, այդ յօդուածների քննարկման մթնոլորտը, միջավայրը, ամէն ինչը կը փոխուի»,- նշած է Նիկոլ Փաշինեան՝ յաւելելով, որ անկէ յետոյ միւս հարցերը համաձայնեցնելը աւելի հեշտ պիտի ըլլայ:
Անդրադառնալով ատրպէյճանական կողմի պնդումներուն, թէ Հայաստանի Սահմանադրութեան մէջ կան տարածքային պահանջներ Ատրպէյճանի նկատմամբ, վարչապետը նշած է. «Ի՞նչ նկատի ունեն իրենք, ենթադրում ենք, որ նկատի ունեն Հայաստանի Սահմանադրութեան նախաբանի յղումն Անկախութեան հռչակագրին, որտեղ յիշատակւում է Լեռնային Ղարաբաղի եւ Հայաստանի վերամիաւորման մասին ԼՂ Ազգային Խորհրդի եւ Հայաստանի Գերագոյն Խորհրդի որոշումը: Կա՞յ այդպիսի բան Անկախութեան հռչակագրում, այո՛, կայ այդպիսի բան: Դա նշանակո՞ւմ է, որ այդ բովանդակութիւնն արտայայտուած է Սահմանադրութեան մէջ. Սահմանադրութեան մէջ այդպիսի բան չկայ գրուած, եւ չի նշանակում, որ այդ բովանդակութիւնն արտայայտուած է: Ինչո՞ւ եմ ես այսպէս մտածում, որովհետեւ Անկախութեան հռչակագրում կայ 5-րդ յօդուած, որտեղ ասւում է, որ Հայաստանի Հանրապետութիւնն իր անվտանգութիւնն ապահովելու համար ստեղծում է Գերագոյն Խորհրդին ենթակայ զինուած ուժեր, անվտանգութեան մարմիններ եւ այլն:
«Ըստ Անկախութեան հռչակագրի՝ Հայաստանի բոլոր ուժային կառոյցները ենթարկւում են Գերագոյն Խորհրդին: Բայց 1995 թուականին, երբ Սահմանադրութիւնն ընդունուել է, բոլոր ուժային կառոյցները դրուել են Հանրապետութեան նախագահի ենթակայութեան տակ: Հակասե՞ց Սահմանադրութիւնն Անկախութեան հռչակագրին, այո՛, հակասեց: Եւ հետեւաբար, Սահմանադրութեան մէջ արտայայտուել է Անկախութեան հռչակագրի այն բովանդակութիւնը, որը բառացի եւ տառացի արտայայտուած է»:
Նիկոլ Փաշինեանի դիտարկմամբ, ընդհակառակը, երբ մենք կը նայինք Ատրպէյճանի Սահմանադրութիւնը, կը տեսնենք, որ այնտեղ կան տարածքային պահանջներ Հայաստանի դէմ: «Ինչպէ՞ս, իրենց Սահմանադրութիւնը յղում է անում 1991 թուականի, Պետական անկախութեան ակտին, Պետական անկախութեան ակտն իր հերթին յղում է անում Ատրպէյճանի առաջին Հանրապետութեանը՝ 1918-1920 թուականների, եւ Ատրպէյճանի առաջին Հանրապետութեան հռչակագրին: Այդ հռչակագրում գրուած է, որ Ատրպէյճանը հիմնադրւում է հարաւային եւ արեւելեան Անդրկովկասի տարածքում: Եւ բացի այդ, 1919 թուականին Անտանտի պետութիւններին եւ Ազգերի Լիկային Ատրպէյճանը պաշտօնապէս ներկայացրել է քարտէզ իր տարածքի մասին, որը ներառում է ՀՀ Սիւնիքի եւ Վայոց Ձորի մարզերն ամբողջութեամբ, Արարատի մարզից հատուած, Տաւուշի մարզից հատուած, Լոռու մարզից հատուած, Շիրակի մարզից հատուած: Սա ակնյայտ տարածքային պահանջ է Հայաստանի դէմ, բայց մենք չենք բարձրացնում այս հարցը, չենք ասում՝ Ատրպէյճանը թող Սահմանադրութիւնը փոխի, որ խաղաղութեան պայմանագիր ստորագրենք:
«Ինչո՞ւ, որովհետեւ խաղաղութեան պայմանագրի համաձայնեցուած մասում կայ յօդուած, որն ասում է՝ կողմերից որեւէ մէկը չի կարող յղում անել իր ներքին օրէնսդրութեանն այս պայմանագրով ստանձնած պարտաւորութիւնների կատարումը ձախողելու համար: Մենք համարում ենք, որ այդ հարցն այդ յօդուածով լուծւում է»,- նշած է վարչապետը:
Խօսելով ատրպէյճանական կողմի միւս պնդման մասին, թէ որեւէ պայմանագիր չի կրնար հակասել Սահմանադրութեան՝ վարչապետը նշած է, որ երբ պայմանագիրը ստորագրուի, այն պիտի ուղարկուի Սահմանադրական դատարան՝ սահմանադրականութիւնը ստուգելու համար: «Եթէ Սահմանադրական դատարանը կ’որոշի, որ այդ պայմանագիրը հակասում է Սահմանադրութեանը, շատ լաւ, մենք կ’ասենք, ուրեմն այդպէս էլ կայ: Բայց եթէ Սահմանադրական դատարանը որոշի, որ չի հակասում Սահմանադրութեանը, դա կը գնայ Ազգային ժողով եւ կը վաւերացուի: Երբ վաւերացուեց, Հայաստանի գործող Սահմանադրութեան 5-րդ յօդուածի 3-րդ կէտի համաձայն՝ Հայաստանի Հանրապետութիւնում վաւերացուած միջազգային պայմանագրերն ունեն գերակայ ուժ Հայաստանի օրէնսդրութեան նկատմամբ: Այսինքն՝ վաւերացուած միջազգային պայմանագիրն աւելի բարձր է, քան Հայաստանի Հանրապետութեան օրէնքը, իսկ եթէ այդ պայմանագիրը վաւերացուել է, ուրեմն նա չի հակասում Սահմանադրութեանը: Եւ ստանձնած պարտաւորութիւնը, մասնաւորապէս՝ այն պարտաւորութիւնը, որ Հայաստանի Հանրապետութիւնը եւ Ատրպէյճանը չունեն տարածքային պահանջներ միմեանց նկատմամբ եւ պարտաւորւում են ապագայում նման տարածքային պահանջներ չբարձրացնել, դա դառնում է տէ իւրէ, ըստ էութեան, բարձրագոյն իրաւական ուժ ունեցող դրոյթ»,- նշած է վարչապետը:
Նիկոլ Փաշինեան անդրադարձած է ՀՀ Կառավարութեան «Խաղաղութեան Խաչմերուկ» նախագիծին եւ տարածաշրջանային ճանապարհային հաղորդակցութեան ուղիները ապաշրջափակելու հնարաւորութիւններուն: Վարչապետը ընդգծած է, որ «Խաղաղութեան Խաչմերուկ» նախագիծին իմաստը Հայաստանի միջով անցնող բոլոր հնարաւոր ճանապարհները բանալու ՀՀ կառավարութեան պատրաստակամութեան մասին է: «Սիւնիքով, Տաւուշով, Գեղարքունիքով, Շիրակով, Վայոց Ձորով, մենք բոլոր հնարաւոր տեղերով մեր ճանապարհները պատրաստ ենք տրամադրել: Ի՞նչ սկզբունքներով, ճանապարհները պէտք է գործեն առանց շրջանցելու կամ առանց վնասելու, կամ առանց ստորադասելու Հայաստանի ինքնիշխանութիւնը, տարածքային ամբողջականութիւնը, իրաւազօրութիւնը: Այսինքն՝ ինչպէս օրինակ աշխարհի բոլոր երկրների ճանապարհները»,- շեշտած է կառավարութեան ղեկավարը:
Անդրադառնալով վերջին շրջանի հայկական կողմի խօսոյթին Ատրպէյճանի արձագանգին, թէ եթէ Հայաստանը չի փափաքիր՝ իրենք Իրանի տարածքով կ’իրականացնեն նախագիծերը, վարչապետը եւս մէկ անգամ պաշտօնապէս արձանագրած է, որ մեր երկիրը պատրաստ է ճշգրիտ նոյն պայմաններով, ինչ Իրանի Իսլամական Հանրապետութիւնը անցում կու տայ Ատրպէյճանին՝ անցումը ապահովել: «Աւելին, մենք չենք բացառում նաեւ ընթացակարգերի որոշակի պարզեցումներ եւ ընկալում ենք դա երկկողմանիութեան տրամաբանութեան մէջ: Ատրպէյճանն ասում է՝ լաւ, դուք չէք ուզում՝ Իրանով ենք գնում: Մենք դէմ չենք, որ Իրանով գնան, ի հարկէ, դա Իրանի եւ Ատրպէյճանի յարաբերութիւնների խնդիրն է, բայց կրկին վերահաստանում ենք՝ այն նոյն պայմաններով, ինչ Իրանի Իսլամական Հանրապետութիւնն է այդ անցումը տրամադրում՝ նոյն պայմաններով նաեւ մենք ենք պատրաստ անել: Աւելին, երկկողմանի տրամաբանութեան մէջ մենք պատրաստ ենք նաեւ գնալ որոշակի պարզեցումների».- նշած է վարչապետը:
