Հայաստանն ու Թուրքմենիստանը բանակցութիւններ կը վարեն «Թուրքմենկազ» պետական ձեռնարկութենէն բնական կազի գնման գործարքի շուրջ, որուն միջոցով հնարաւոր պիտի ըլլայ թուրքմենական կազը Իրանի տարածքով հասցնել Հայաստան։
Երեւանի մէջ տեղի ունեցած՝ Հայաստանի Հանրապետութեան եւ Թուրքմենիստանի միջեւ տնտեսական համագործակցութեան միջկառավարական յանձնաժողովի 10-րդ նիստի ընթացքին այս մասին յայտնած է ՀՀ վարչապետի խորհրդական Արտաշէս Թումանեանը։
Թումանեանի խօսքով՝ վերջին քանի մը տարիներու ընթացքին հայաստանեան պատուիրակութիւնները քանի մը այցելութիւններ ունեցած են Թուրքմենիստան, որոնց ընթացքին քննարկուած են շարք մը ծրագրեր, որոնք կը վերաբերին ուժանիւթին եւ յարակից տարբեր ոլորտներուն։
Իր ելոյթի ընթացքին Արտաշէս Թումանեան առանձնացուցած է 3 ուղղութիւն, որոնց շուրջ ընթացած են Թուրքմենիստան կատարած այցելութիւններու ընթացքին տեղի ունեցած բանակցութիւնները։
«Առաջինը՝ հայկական կողմը ցանկութիւն է յայտնել նախապատրաստել գործարք «Թուրքմենկազ» պետական նախաձեռնութենէն բնական կազի գնման համար, որի հետ կապուած տեղի են ունեցել մի քանի փուլերից բաղկացած բանակցութիւններ։ Դրանց ընթացքում ներկայացուել են հայկական կողմի սպասելիքներն ու տեսակէտները եւ քննարկուել են այդ ծրագրի բոլոր տեխնիկական յատկանիշները։ Ծրագրի էութիւնը հետեւեալն է․ գնում կատարել «Թուրքմենկազ»-ից, Իրանի տարածքով կազմակերպել դրա փոխանակումը՝ SWOP ձեւաչափով եւ այն հասցնել մինչեւ Իրան-Հայաստան սահման»,- մանրամասնած է Թումանեան։
Վերջինս յաւելած է՝ քանի որ ծրագրի կարեւոր, հանգուցային մասնակիցներէն մէկը Իրանն է, բանակցութիւններ վարուած են նաեւ Թեհրանի հետ, որուն արդիւնքներով Իրանը համաձայնութիւն տուած է այդ ծրագրի իրագործման։
«Ծրագրում նաեւ նշուած է քանակական ցուցանիշը՝ 600 միլիոնից մինչեւ 1 միլիառ խորանարդ մեթր ծաւալով կազի ձեռքբերում։ Այդուհանդերձ, պէտք է նշեմ, որ մինչ օրս այդ կարեւոր գործարքի բաղադրիչի՝ կազի գնի համաձայնեցման աշխատանքներն աւարտուած չեն, եւ բանակցութիւնները շարունակւում են»,- ընդգծած է ՀՀ վարչապետի խորհրդականը։
Անոր խօսքով՝ այդ բանակցութիւններու ընթացքին անդրադարձ կատարուած է նաեւ Հայաստանի տարածքով դէպի Վրաստան թուրքմենական կազի արտահանման՝ նոյն SWOP համակարգի միջոցով։ Թումանեանի բնորոշմամբ՝ այս հարցին շուրջ վրացական կողմը եւս տուած է դրական արձագանգ։
«Այս գաղափարի իրագործման դէպքում հետագայում նաեւ հնարաւորութիւն կը ստեղծուի թուրքմենական կազը սեւծովեան աւազանի երկրների համար հասանելի դարձնելու համար»,-ըսած է Արտաշէս Թումանեան։
Վերջինիս խօսքով՝ հայ-թուրքմենական բանակցութիւններու երկրորդ ծրագիրը կը վերաբերի Թուրքմենիստանէն ելեկտրուժի գնման, որ դրական արձագանգ ստացած է Աշգաբաթի կողմէ։
«Թուրքմենական կողմն այս առիթով ներկայացրել է իր գնային առաջարկը, որը, կարծում եմ, ընդունելի է մեզ համար, սակայն պէտք է ասեմ, որ հայկական կողմը դեռեւս ձեռքբերուելիք ելեկտրուժի հետագայ կիրառութեան համար գործնական ձեւաչափ չի գտել։ Մենք նախ մտածում էինք, որ այն կարելի է օգտագործել Հայաստան-Իրան կազ-ելեկտրականութիւն ծրագրում, սակայն դրական լուծում դեռեւս չունենք»,- նշած է Թումանեան՝ յաւելելով, որ այս թեմային շուրջ եւս քննարկումները ընթացքի մէջ են։
Երրորդ ուղղութիւնը կը վերաբերի Թուրքմենիստանի նաւթակազային համալիրի տարբեր արտադրատեսակներու՝ դէպի Հայաստան եւ, գուցէ, նաեւ այլ ուղղութիւններով ձեռքբերման եւ մատակարարման հնարաւորութիւններուն։
«Այստեղ գնդակը մեր դաշտում է։ Մենք պէտք է հայկական շահագրգիռ ընկերութիւնների համար ապահովենք տեղեկատուական եւ խորհրդատուական աջակցութիւն, որպէսզի նրանք կարողանան գործունէութիւն ծաւալել թուրքմենական գործարար միջավայրում»,- ընդգծած է Արտաշէս Թումանեան։
