Հայկական Կրթական Բարեսիրական Միութեան եւ Նոր Սերունդ Մշակութային Միութեան կազմակերպութեամբ 2012-ի Հոկտեմբերին Պըրպէնքի «Woodbury» համալսարանէն ներս տեղի ունեցաւ ակադեմական համաժողով, որուն զեկոյցները լոյս տեսան այս ամիս՝ «Հայկական Սոցիալ Դեմոկրատ Հնչակեան Կուսակցութիւն. Քաղաքականութիւն, Գաղափարախօսութիւն եւ Միջ-ազգային Պատմութիւն» (The Armenian Social Democrat Hnchakian Party: Politics, Ideology, and Transnational History) խորագրով բեկումնային գրքին մը մէջ: Հատորը խմբագրուած է Փրոֆեսոր Պետրոս Տէր Մաթոսեանի կողմէ եւ հրատարակուած՝ «I.B.Tauris»-ի կողմէ եւ տպագրուած է «Bloomsbury Publishing UK»-ի կողմէ:
Անգլերէն եզակի հրատարակութիւնը կը խորանայ ՍԴՀԿևի բարդ պատմութեան մէջ« որ յեղափոխական խումբը կերտած է գործելով Օսմանեան կայսրութեան« Ռուսաստանի, Պարսկաստանի եւ հայկական սփիւռքի տարածքին՝ դիրքաւորուելով համաշխարհային յեղափոխական շարժումներու աւելի լայն բովանդակութեան մէջ:
Գիրքը մանրակրկիտ կերպով կը քննէ ՍԴՀԿ-ի ծագումը, գաղափարախօսութիւնը եւ տարածաշրջանային պատմութիւնը՝ մանրամասն բաժիններով ուսումնասիրելով այս երեւոյթները: Խորաթափանց հետազօտութիւններու միջոցով ներդրում կատարած համաժողովին մասնակցած պատմաբաններն ու գիտնականները կ’ուսումնասիրեն ՍԴՀԿ-ի դերը 19-րդ եւ 20-րդ դարերուն սոցիալիզմի, ժողովրդականութեան եւ ազգայնականութեան մասին բանավէճերու ընդմէջէն: Հայկական հարցերէն բացի ՍԴՀԿ-ն ունէր հիմնարար մարքսիստական հեռանկար, որ կը սահմանէր անոր ինքնութիւնը որպէս յեղափոխական քաղաքական կուսակցութիւն: Գրքին մէջ գիտնականները կը հիմնուին լեզուներու եւ պատմութեան, անոնց շարքին՝ հայերէնի, ռուսերէնի, թրքերէնի, ֆրանսերէնի եւ պարսկերէնի իրենց ունեցած գիտելիքներուն վրայ՝ ուսումնասիրելու կուսակցութեան ի յայտ գալը, անոր գործակցութիւնը ժամանակակից քաղաքական կուսակցութիւններու հետ եւ ատոր նշանակութիւնը այնպիսի կարեւոր իրադարձութիւններու վրայ, ինչպիսին են Հայոց Ցեղասպանութիւնը, Հայկական առաջին Հանրապետութեան ձեւաւորումը եւ Խորհրդային Հայաստանի ժամանակաշրջանը:
Շատ կարեւոր է, որ գիրքը լոյս կը սփռէ ՍԴՀԿ-ի նշանակութեան վրայ ոչ միայն հայ պատմագրութեան, այլեւ միջազգային յեղափոխական շարժումներու աւելի լայն տիրոյթին մէջ: Այն կը բացայայտէ ՍԴՀԿ-ի, սահմաններէն դուրս հաստատած բարդ յարաբերութիւնները՝ ուսումնասիրելով անոր փոխազդեցութիւնները այլ յեղափոխական խումբերուն հետ, անոր գաղափարական եղափոխութիւնը եւ մարտահրաւէրները, որոնց ան բախուած է ընկերային փոփոխութիւններու եւ անկախ միասնական հայրենիքի ձգտմամբ:
Կարդալով այս գիտական աշխատութիւնը՝ ընթերցողները կրնան վերափոխիչ ճանապարհորդութիւն սկսիլ պատմութեան միջանցքներով՝ խոր պատկերացումներ ստանալով յեղափոխական ոգիի եւ հայութեան առջեւ ծառացած մարտահրաւէրներու մասին, որոնք կը շարունակեն ձեւաւորել ներկայ աշխարհն այսօր:
ՍԴՀԿ-ի ժառանգութիւնը ուսումնասիրելու համար այս գիրքը կը վաճառուի հեղինակաւոր առցանց հարթակներով, ներառեալ «Bloomsbury Publishing»-ի պաշտօնական կայքով, «Amazonՙ-ի վրայ՝ հասցէով եւ կամ կարելի է ընթերցել «Kindle»-ի վրայ:
