Home ԳԼԽԱՒՈՐ ԼՈՒՐԵՐ «Շախմատի Մրցաշար Չի, Որ Մեր Բանագնացը Մի Սխալ Թոյլ Տա` Թուրքն Առաւելութիւն Ստանա. ՍԴՀԿ Ատենապետ Համբիկ Սարաֆեանը` Հայ-թուրքական Յարաբերութիւնների, Ցեղասպանութեան Ճանաչման Եւ Հայ Դատի Մասին

«Շախմատի Մրցաշար Չի, Որ Մեր Բանագնացը Մի Սխալ Թոյլ Տա` Թուրքն Առաւելութիւն Ստանա. ՍԴՀԿ Ատենապետ Համբիկ Սարաֆեանը` Հայ-թուրքական Յարաբերութիւնների, Ցեղասպանութեան Ճանաչման Եւ Հայ Դատի Մասին

by MassisPost

«Իրականութեան մէջ, ես պիտի համաձայնեմ վարչապետի ասածի հետ, որովհետեւ, երբ 1998 թուականին յայտարարուեց, որ Ցեղասպանութեան ճանաչման հարցը դառնալու է արտաքին քաղաքականութեան հայեցակարգի մաս, մենք յոյս ունէինք, որ նաեւ դրա հետ կապուած ինչ-որ քաղաքականութիւն պէտք է մշակուի: Եւ երկար տարիներ, երբ մենք համահայկական խորհրդաժողովների ենք մասնակցել, այդ հարցի շուրջ քննարկումներ ենք ունեցել, հարցադրումներ արել, որովհետեւ բաւարար չի միայն վերնագրային ասել, որ Հայաստանը պիտի հետապնդի, այլ նաեւ գործնական միջոցներ էր պէտք ձեռնարկել: Եւ, ըստ էութեան, իսկապէս սփիւռքն է եղել շարժիչ ուժը` 1965 թուականից սկսած, Ցեղասպանութեան ճանաչման հետապնդման գործի մէջ եւ Հայաստանը ինչ-որ չափով ողջունողի դերի մէջ է եղելէ,- Aravot.am-ի հետ զրոյցում ասաց ՍԴՀԿ ատենապետ Համբիկ Սարաֆեանն` անդրադառնալով Նիկոլ Փաշինեանի վերջին յայտարարութիւններին եւ յաւելելով, որ թերեւս չարժեր հարցը հրապարակային քննարկման առարկայ դարձնել: Նիկոլ Փաշինեանը, յիշեցնենք, իր վերջին ասուլիսում, անդրադարձել էր Հայ Դատին եւ Ցեղասպանութեան ճանաչման հարցերին: «Հարցեր կան, որոնք տարօրինակ են, որովհետեւ ՀՀ-ն երբեք Հայ դատի քաղաքականութիւն չի վարել: Աւելին` օրինակ, 2005-ին Ռոբերտ Քոչարեանը հրապարակային յայտարարել է, որ Հայաստանը Թուրքիայից տարածքային պահանջներ չունի: Ըստ էութեան, այս յայտարարութեանը յղում է արել նաեւ Սերժ Սարգսեանը: ՀՀ-ն երբեք Հայաստան-թուրքիա սահմանը կասկածի տակ չի առել: Չէք գտնի ՀՀ որեւէ ղեկավար, որը կասկածի տակ է առել այդ սահմանը»,- ասել էր վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանը: Ինչ վերաբերում է ցեղասպանութեան ճանաչմանը, Փաշինեանն ասել էր, որ իրենց դիրքորոշումը կառավարութեան ծրագրով արտայայտել են եւ յաւելել. «Ի վերջոյ պէտք է խոստովանել, որ ցեղասպանութեան ճանաչման գործընթացի շարժիչ ուժը միշտ էլ եղել է սփիւռքը եւ սփիւռքի կազմակերպութիւնները»: Համբիկ Սարաֆեանի գնահատմամբ, այստեղ մէկ այլ` աւելի կարեւոր խնդիր կայ, որն իր կուսակցութիւնը մշտապէս բարձրաձայնելն է` չի կարելի թոյլ տալ, որ Հայաստանն իբրեւ պետութիւն օգտագործի իր քաղաքական կապիտալը մի խնդրի վրայ, որը պետութեան քաղաքականութեան տեսանկիւնից խնդրայարոյց է եւ երկրի քաղաքական ղեկավարութեանը կարող է անյարմար դրութեան մէջ դնել: Այս հարցը ՍԴՀԿ-ն նաեւ Համահայկական խորհրդում է բարձրացրել, որը, սակայն, այդպէս էլ չկազմաւորուեց: Իրենց պատկերացմամբ, Խորհրդում պէտք է դերաբաշխում լինէր եւ Ցեղասպանութեան ճանաչման հարցում Սփիւռքը պէտք է առաջնորդողը լինէր, իսկ Հայաստանն իր քաղաքականութիւնը պէտք է կառուցէր Հայաստանի եւ Արցախի շահերից ելնելով: «Ցեղասպանութեան ճանաչման փուլը պետականօրէն հետապնդելն անիմաստ է: Բայց յետոյ, վերջիվերջոյ մեր նպատակը նաեւ մեր իրաւունքների վերականգնումն է… մի կողմ թողնենք տարածքային պահանջները, խօսքս հատուցման մասին է: Մեր մտահոգութիւնն այն է եղել, որ վերնագրային է մնացել նաեւ հատուցումը, շեշտը դրուել է ճանաչման վրայ, որովհետեւ ինչ-որ չափով հաւատացել ենք, որ պիտի ճանաչումը լինի, որ յետոյ հատուցումը պահանջենք: Այստեղ է, որ Հայաստանը, որպէս պետութիւն, միջազգային ատեանների, կառոյցների հետ կարող է իր դերը ունենալ: Այսինքն, երբ իրաւական փաթեթը մենք կարողանայինք պատրաստել, որպէս հայ ժողովուրդ, այդ ժամանակ արդէն պարզ է, որ Սփիւռքը չի կարող ներկայացնել այն, ինչը որ Հայաստանը, որպէս պետութիւն կարող է ներկայացնել»,-ասաց մեր զրուցակիցը:

Ինչ վերաբերւում է Թուրքիայից տարածքային պահանջներին, մեր զրուցակիցն ասում է, որ սին երազներ չպէտք է ունենալ, առաւել իրատես պէտք է լինել, «Ամբոխավարական հոգեխառն յուզումներով» քաղաքականութիւն չպէտք է վարել:

Ռոբերտ Քոչարեանի իշխանութեան տարիներին, Համբիկ Սարաֆեանի գնահատմամբ, փորձ արուեց Սփիւռքին հաճոյանալու, ցոյց տալու, որ պետութիւնը զբաղուելու է այդ խնդիրներով, սակայն, իրականում, 1998 թուականից սկսած` հարցը հայեցակարգային փուլ բերելու համար գործնական ոչինչ չարուեց: Խօսելով հայ-թուրքական յարաբերութիւնների կարգաւորման ներկայիս փուլի, յատուկ բանագնացների անձերի շուրջ քննարկումների մասին էլ, մեր զրուցակիցը միանշանակ է համարում հարեւանների հետ յարաբերութիւնների կարգաւորումը, մանաւանդ Թուրքիայի: Խնդիրն այն է, որ մանաւանդ վերջին պատերազմով պայմանաւորուած, մեր նախապաշարմուները մեծացել են: Սակայն, ըստ նրա, պետականութեան տեսանկիւնից, քանի որ չկան յարաբերութիւններ, ուստի որեւէ բան կորցնելու հարց էլ չկայ. «Զրոյից աւելի ցածր իրավիճակ չի կարող ստեղծուել: Ուրեմն, ջանք պէտք է լինի` յստակ ունենալ հայեցակարգը եւ մեր պատկերացումները` Հայաստան-թուրքիա յարաբերութիւնների վերաբերեալ եւ գնալ բանակցութիւնների: Բանագնացի կամ բանագնացների պատրաստուածութեան վերաբերեալ…, գիտէք, սա շախմատի մրցաշար չի, որ մեր բանագնացը մի սխալ թոյլ տա եւ թուրքն առաւելութիւն ստանայ: Շատ աւելի կարեւոր է, թէ ինչպիսի՞ թիմ է հաւաքուած այս գործով զբաղուող եւ ինչպիսի՞ վերլուծութիւններ են անում այդ մարդիկ` ստացուած տեղեկութիւնների վերաբերեալ, թէ ինչպիսի՞ պատկերացումներ ունենք մենք, ինչպիսի վտանգաւորութիւններ կարող են ստեղծուած լինել, որպէսզի Հայաստանը կարողանայ այս իրավիճակում շահեկան արդիւնքների հասնել: Այսինքն, ես չեմ պատկերացնում, որ ինչ-որ պայմաններ Թուրքիան ասի, պէտք է այդպէս անել, միայն թէ սահմանը բացուի: Իհարկէ, չի կարելի այդպէս անելէ: Թէ ի՞նչն է ստիպել Թուրքիային այժմ Հայաստանի հետ բանակցութիւնների գնալ` առանց նախապայմանների, ինչպէս ներկայացնում է պաշտօնական Երեւանը եւ ինչո՞ւ 2009-ին Սփիւռքում չէին ընդունում հայ-թուրքական արձանագրութիւնները, ձուեր էին նետում նախագահ Սերժ Սարգսեանի վրայ, իսկ հիմա, այլ մօտեցում են դրսեւորում:

ՆԵԼԼԻ ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ
«ԱՌԱՒՕՏ»

Հարակից Նյութեր

Leave a Comment