Յունուարի 26-ին Երեւանի «Մոսկուա» կինոսրահէն ներս տեղի ունեցաւ Սոցիալ Դեմոկրատ Հնչակեան Կուսակցութեան հիմնադրութեան 130-ամեակին եւ Հայաստանի կազմակերպութեան 11-րդ համագումարի բացման նուիրուած հանդիսութիւնը, որուն ներկայ էին մօտ 700 պատուիրակներ եւ հրաւիրեալներ, որոնց շարքին` ՍԴՀԿ Լիբանանի եւ Ֆրանսիայի Վարիչ Մարմիններու անդամներ, ՌԱԿ-ի եւ ՀՅԴ-ի ներկայացուցիչներ, ՀՀԿ խմբակցութեան պատգամաւորներ, «Ելք» դաշինքի ներկայացուցիչներ, պատմաբաններ, մտաւորականներ եւ մամուլի ներկայացուցիչներ:
Հայաստանի Հանրապետութեան օրհներգն ու ՍԴՀԿ քայլերգը կատարեցին Հայ Մարմնամարզական Միութեան նորաստեղծ նուագախումբը, որմէ ետք Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի կողմէ «Հայր Մերով» միջոցառումը սկսաւ Մայր Աթոռի միաբան Վարդան Եպիսկոպոս Նաւասարդեանը:
ՀՀ Սփիւռքի նախարար Հրանոյշ Յակոբեան միջոցառման սկիզբը ընթերցեց նախագահ Սերժ Սարգսեանի ուղերձը. «Ջերմօրէն շնորհաւորում եմ ձեզ Սոցիալ-Դեմոկրատ Հնչակեան կուսակցութեան հիմնադրման 130-րդ տարեդարձի կապակցութեամբ: Հիմնադրումից ի վեր ՍԴՀԿ-ն եղել է հայոց ազգային կեանքի առաջատար ուժերից մէկը: Կառոյցն իր 130-ամեայ գործունէութեան ընթացքում մշտապէս համախմբել է ազգանուէր գործիչների, որոնք անմնացորդ նուիրուել են հայրենիքի պաշտպանութեան, շէնացման եւ համայնքային կեանքի կազմակերպման առաքելութեանը: Այսօր էլ տարիների հեռուից ՍԴՀԿ-ն շարունակում է հաւատարիմ մնալ իր որդեգրած հիմնական սկզբունքներին` հայապահպանութեանը եւ Հայկական հարցի արդար լուծմանը: Տասնամեակների ընթացքում ՍԴՀԿ-ի գործունէութիւնը իր ծիրում ներառել է կրթական, մշակութային, բարեսիրական, մարզական մի շարք ոլորտներ: Անկախութիւնից ի վեր ՍԴՀԿ-ն իր մասնակցութիւնն է բերում նաեւ Հայոց պետականութեան կայացման եւ զարգացման գործում: Այս տարի ազգովի փառաբանում ենք Հայաստանի Հանրապետութեան եւ մայիսեան հերոսամարտերի մէկդարեայ յոբելեանը` որպէս հայ ժողովրդի ազատատենչ ոգու յաղթանակի խորհրդանիշ, Հայաստանի հետագայ վերելքի եւ հզօրանալու գրաւական: Վստահ եմ, յատկապէս սփիւռքում դուք կը դառնաք յոբելեանական տօնակատարութիւնների ջահակիրներից: Կրկին շնորհաւորում եմ Սոցիալ-Դեմոկրատ Հնչակեան կուսակցութեան անդամներին, համակիրներին կուսակցութեան հիմնադրման 130-ամեակի առթիւ եւ մաղթում եմ նորանոր յաջողութիւններ եւ ձեռքբերումներ` յանուն մեր ազգային իղձերի եւ նպատակների իրականացման, յանուն հզօր Հայաստանի, հայ ժողովրդի բարօրութեան, հայրենադարձութեան եւ ազգային միասնութեան»:
Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի աւագ միաբան, Տէր Ոսկան արքեպիսկոպոս Գալփաքեան իր խօսքին մէջ շեշտեց, որ չէր կարող իր մասնակցութիւնը չբերել ՍԴՀԿ 130-ամեակին նուիրուած միջոցառմանը, քանի որ այդպիսով կը դաւաճանէր իր հօրը: «Հայրս 1907թ. դարձել է Հնչակեան կուսակցութեան անդամ: Երկու եղբայրներիս կոչել են իրենց մեծ հօրեղբայրների անուններով, սակայն, երբ ես եմ ծնուել, անունս դրել են Ժիրայր: Մի օր` մինչ իր մահանալը, հարցրեցի` հայրիկ, ինչի ՞ համար իմ անունը Ժիրայր դրեցիր: Նա պատասխանեց, որ իր համար հայ ժողովրդի եւ Հնչակեան կուսակցութեան պատմութեան մէջ Ժիրայրի նման վեհ մարդ չկայ: Դուք բոլորդ պէտք է իմանաք, եթէ չէք իմացել, չեմ կարող ձեզ պատմել Ժիրայրի պատմութիւնը, Հնչակեան Ժիրայրի պատմութիւնը, ով ծպտուած` որպէս հոգեւորական, 19-րդ դարի վերջերին քարոզեց յեղափոխութիւն եւ ընկերվարութիւն, այնուհետեւ ձերբակալուեց ու թուրքերի կողմից կախաղան հանուեց: Խօսքն այդ Ժիրայրի մասին է, ում պատուին հայրս իմ անունը Ժիրայր է դրել: Սակայն ես յետոյ հոգեւորական դարձայ, իմ անունը դարձաւ Ոսկան: Ո ՞ր մէկն եմ ես` Ժիրայրը, թէ ՞ Ոսկանը: Եթէ Ոսկանն եմ, հոգեւորական եմ, իմ առաջին պարտաւորութիւնը Աստծոյ եւ եկեղեցու նկատմամբ է: Եթէ Ժիրայրն եմ, իմ առաջին պարտաւորութիւնը հայրենիքի եւ հայրենիքի ազատագրման համար է»,- ընդգծեց Տէր Ոսկան արքեպիսկոպոս Գալփաքեան:
Աւելցնելով ան ըսաւ, որ ՍԴՀԿ-ն կը շարունակէ մնալ յեղափոխական, ազգային, գերագոյն շահերի պաշտպանութեան կուսակցութիւն: «Ինձ համար Սոցիալ-Դեմոկրատ Հնչակեան կուսակցութիւնը կայ եւ մնում է ժողովրդի սոցիալական շահերի պաշտպանութեան եւ արդարութեան կուսակցութիւն»,- եզրափակեց Տէր Ոսկան Սրբազանը:
ՍԴՀԿ կենտրոնական վարչութեան անդամ Ընկ. Նարեկ Գալստեանն իր ելոյթին մէջ ընդգծեց, որ հայ ժողովուրդի անդաւաճան զաւակ, տասնեակ տարիներու ընթացքին իր լաւագոյն ընկերներուն հայրենիքի համար մղուող պայքարի զոհասեղանին նուիրած, մեր իրականութեան առաջին` Սոցիալ-Դեմոկրատ Հնչակեան կուսակցութիւնը բոլորեց 130-րդ տարին:
«Հնչակեան կուսակցութիւնը ոչ միայն աշխարհի ամենահին քաղաքական կազմակերպութիւններից է, որից առանց բացառութեան սերում են հայ եւ օտար բազմաթիւ կուսակցութիւններ եւ քաղաքական միութիւններ: Վստահաբար կարելի է փաստել, որ 19-րդ դարի վերջին եւ 20-րդ դարի սկզբին Հայաստանի հարեւան երկրների մեծ մասում գործող ձախակողմեան կուսակցութիւնների 90 տոկոսը իրենց առաջին քայլերն են արել Հնչակեան կուսակցութեան այդ օրերի գործիչների գաղափարական համոզմունքներից դրդուած: Աւելին` Օսմանեան Կայսրութեան եւ ժամանակակից Թուրքիայի մէջ առաջին անգամ ընդհանրապէս ազգային-ընկերվարական հայեացքներ է քարոզել հենց մայր կուսակցութիւնը, որի լաւագոյն զաւակներից Փարամազի նկարը կախուած է բոլոր առաջադէմ թուրք, քուրդ, ասորի եւ Թուրքիայի հայկական համայնքի մտաւորականների գրասենեակներում` իբրեւ նոր խօսքի, ազատ ու հաւասար միջավայրում ապրելու գաղափարախօսութեան հիմնադիր»,- ըսաւ ընկ. Գալստեան:
Նարեկ Գալստեան շեշտեց, որ Հնչակեան կուսակցութիւնը հայ ժողովրդի անբաժան մասն է, որ անկախ ներքին քաղաքական բազմաթիւ տարաձայնութիւններէն եւ օրուայ իրավիճակներէն, երբեք չէ զլացած մէկ կողմ դնել ցանկացած ներքին հարց եւ անմնացորդ նուիրուիլ հայրենիքի պաշտպանութեան: «Հնչակեան կուսակցութիւնը սոցիալական արդարութեանը հաւատացող, վայրի կապիտալիզմին, մարդու կողմից մարդու շահագործմանը վճռական դէմ ազգային-ընկերվարական կազմակերպութիւն է եւ երբեք ու ոչ մի քայլ հետ չի դրել ու հետ չի դնելու իր համոզմունքներից: Փաստ է, որ հայկական ամենահին կուսակցութեան գաղափարները այնքան էլ ծանօթ չեն Հայաստանի քաղաքացիներին: Եթէ մեզ չեն ճանաչում կամ ճանաչում են եւ չեն վստահում, ապա այստեղ միայն ու միայն մեր մեղքն է: Կուսակցութեան Հայաստանի կազմակերպութեան յաջորդ վարչութիւնը, որը կը ձեւաւորուի առաջիկայ փակ աշխատանքային խորհրդակցութիւններից յետոյ, մեծ առաքելութիւն ունի` ներկայացուել Հայաստանի ամենահեռաւոր գիւղերում, քարոզել մեր գաղափարները, արդար ու ուժեղ պետութիւն ունենալու մեր տեսլականը»,- նշեց ընկ. Գալստեան` շեշտելով, որ յառաջիկայ երկու տարիները կուսակցութեան երբեմնի ունեցած փառքը վերականգնելու ու քաղաքական ազդու կազմակերպութեան վերածուելու ժամանակ պէտք է դառնայ:
Ան վստահութիւն յայտնեց, որ որքան ալ հպարտանան իրենց մաքրամաքուր պատմութեամբ, մայր կուսակցութիւնը դեռ չի հնչեցրել հայ ժողովրդի պատմութեան մէջ իր ամենակարեւոր խօսքը: «Ուրեմն այլեւս պէտք է կրենք այդ պատմական առաքելութիւնը, որը մեզ վրայ է դրուել սերունդների կողմից»,-եզրափակեց ՍԴՀԿ կենտրոնական վարչութեան անդամը:
Միջոցառման աւարտին ցուցադրուեցաւ կուսակցութեան 130-ամեայ ուղին ներկայացնող կարճ տեսաֆիլմ: Այնուհետեւ ելոյթ ունեցան «Արեգ» պարախումբը եւ յեղափոխական երգերով երգիչ Յարութիւն Մուրատեանը: